Bauxite Việt Nam

Phan Minh 

Cuộc đối đầu giữa Netflix và Paramount nhằm thâu tóm Warner Bros Discovery (WBD) không chỉ là một thương vụ quy mô lớn của ngành giải trí toàn cầu, mà còn là một sự kiện mang tính chính trị, văn hóa và địa chiến lược, làm dấy lên những câu hỏi về xung đột lợi ích, chủ nghĩa tư bản thân hữu, chiến tranh văn hóa tại Mỹ, vai trò của vốn ngoại và tương lai của truyền thông trong các nền dân chủ phương Tây. 

RFI Tiếng Việt

Trường quay Warner Bros ở Burbank, bang California, Hoa Kỳ, ngày 05/12/2025.  AP - Jae C. Hong

Warner Bros Discovery hiện sở hữu một trong những kho nội dung phong phú và có giá trị nhất thế giới, bao gồm các thương hiệu điện ảnh như Harry Potter, The Lord of the Rings, Dune, các phim siêu anh hùng DC, cùng với các phim bộ danh tiếng của HBO như Game of Thrones. Ngoài ra, tập đoàn này còn kiểm soát hệ thống kênh truyền hình cáp, trong đó có CNN, một tác nhân có ảnh hưởng đặc biệt trong đời sống chính trị Mỹ. Chính sự kết hợp giữa sức mạnh văn hóa, truyền thông và ảnh hưởng chính trị này khiến Warner Bros trở thành mục tiêu chiến lược của các đại tập đoàn.

Hai logic kinh doanh khác biệt

Ngày 04/12/2025, Netflix công bố đề nghị mua lại Warner Bros với giá 83 tỷ đô la. Mục tiêu chính mà Netflix nhắm tới là kho nội dung điện ảnh và truyền hình của Warner Bros và HBO, trong khi các kênh truyền hình cáp không nằm trong thỏa thuận. Đối với Netflix, đây là một vụ sáp nhập theo chiều dọc, kết hợp giữa một nhà sản xuất nội dung lớn và nền tảng phân phối streaming toàn cầu với hơn 300 triệu thuê bao.

Chỉ vài ngày sau, Paramount đáp trả bằng một đề nghị thâu tóm trị giá 108 tỷ đô la cho toàn bộ Warner Bros Discovery, bao gồm studio, nền tảng streaming HBO+ và các kênh truyền hình như CNN. Đề nghị này cao hơn 20 tỷ đô la so với Netflix và mang tính sáp nhập theo chiều ngang, vì Paramount và Warner Bros đang cạnh tranh trực tiếp trên nhiều thị trường: sản xuất phim, streaming và truyền hình.

Hai kịch bản dẫn tới những hệ quả rất khác nhau. Thương vụ với Paramount dự kiến tạo ra 6 tỷ đô la tiết kiệm chi phí, chủ yếu thông qua việc cắt giảm chi phí và xóa bỏ các vị trí trùng lặp, kéo theo nguy cơ mất việc làm lớn. Trong khi đó, Netflix chỉ dự kiến tiết kiệm khoảng 3 tỷ đô la, phần lớn đến từ công nghệ và chi phí bản quyền, với tác động xã hội trực tiếp có thể nhẹ hơn.

Bài học sáp nhập thất bại của Warner Bros

Lịch sử Warner Bros gắn liền với những cuộc sáp nhập đầy tham vọng nhưng kết cục cay đắng. Năm 2001, vụ hợp nhất giữa AOL và Warner Bros, biểu tượng cho chiến lược kết hợp “nội dung và hạ tầng”, đã trở thành một trong những thất bại lớn nhất lịch sử doanh nghiệp, với mức giảm giá trị tài sản lên tới khoảng 100 tỷ đô la. 15 năm sau, AT&T tiếp tục thử nghiệm mô hình tương tự, nhưng cũng nhanh chóng phải từ bỏ, dẫn đến việc Warner Bros sáp nhập với Discovery vào năm 2021 dưới sự điều hành của David Zaslav.

Các chuyên gia đặt câu hỏi vì sao một thương vụ tương tự có thể thành công lần này. Theo phân tích, AOL hay AT&T đã không thể dùng phim ảnh và chương trình truyền hình để thu hút thêm thuê bao. Ngược lại, Netflix là một nền tảng phân phối nội dung thuần túy, và việc sở hữu kho nội dung cao cấp của Warner Bros có thể mang lại lợi ích trực tiếp và tức thì.

Lợi thế chiến lược của Netflix

Nếu thâu tóm Warner Bros, Netflix sẽ bổ sung vào thư viện của mình những sản phẩm cao cấp mà họ hiện còn thiếu, đồng thời khai thác chúng thông qua mạng lưới phân phối toàn cầu chưa từng có tiền lệ. Những thương hiệu như Game of Thrones hay Harry Potter có thể được phổ biến trực tiếp tới hàng trăm triệu thuê bao.

Netflix cũng có thể áp dụng các chiến lược định giá linh hoạt: một số nội dung được đưa vào gói cơ bản để thu hút người dùng mới, trong khi các phim và phim bộ khác được cung cấp thông qua các gói trả phí bổ sung, tương tự mô hình của Amazon Prime. Sự kết hợp này có khả năng làm lu mờ các đối thủ lớn khác như Disney và Paramount.

Tuy nhiên, chính quy mô và sức mạnh tiềm tàng của thực thể mới này khiến giới chức chống độc quyền tại Mỹ và châu Âu tỏ ra thận trọng. Một thương vụ như vậy chắc chắn sẽ đối mặt với các thủ tục pháp lý kéo dài và các đơn kiện từ đối thủ.

Paramount và quyền lực chính trị

Đề nghị của Paramount làm dấy lên những lo ngại vượt xa phạm vi kinh tế. Tập đoàn này hiện nằm dưới sự kiểm soát của David Ellison, con trai của Larry Ellison, ông trùm công nghệ Oracle, một trong những nhà tài trợ lớn cho phong trào MAGA và là bạn thân của tổng thống Donald Trump. Sự gần gũi giữa gia đình Ellison và Nhà Trắng khiến thương vụ được đặt dưới lăng kính xung đột lợi ích.

Đặc biệt, việc Jared Kushner, con rể của chủ nhân Nhà Trắng, tham gia vào đề nghị mua lại Warner Bros càng làm gia tăng tranh cãi. Theo các chuyên gia, đây là một xung đột lợi ích nghiêm trọng, khó có thể hình dung chỉ cách đây một thập kỷ. Sự kiện này không tạo ra phản ứng dữ dội ngay lập tức cho thấy mức độ bình thường hóa của “chủ nghĩa tư bản thân hữu” trong bối cảnh chính trị Mỹ hiện nay.

“Chiến tranh văn hóa” và kiểm soát truyền thông

Theo nhiều nhà quan sát, tham vọng của Paramount cần được hiểu trong khuôn khổ rộng hơn của “chiến tranh văn hóa” mà cánh hữu Mỹ theo đuổi, với mục tiêu đưa những nhân vật thân cận vào vị trí lãnh đạo các tập đoàn truyền thông lớn nhằm gia tăng ảnh hưởng của xu hướng bảo thủ trong lĩnh vực giải trí và truyền thông đại chúng.

Donald Trump tuyên bố sẽ “đích thân tham gia” vào việc lựa chọn bên thắng cuộc trong thương vụ Warner Bros, một hành động đi ngược lại thông lệ, vì các quyết định như vậy thường do các cơ quan độc lập và phi đảng phái đảm trách. Nếu CBS và CNN rơi vào tay Paramount, các kênh này có thể điều chỉnh đường lối biên tập theo hướng ít đối đầu với chính quyền hơn.

Một số nhà phân tích so sánh xu hướng này với quá trình “Putin hóa” truyền thông, trong đó các cơ quan báo chí lớn dần bị những nhân vật thân cận với quyền lực chính trị kiểm soát.

Vốn ngoại và lo ngại an ninh quốc gia

Đề nghị của Paramount còn gây tranh cãi vì sự tham gia của các quỹ đầu tư nước ngoài. Ả Rập Xê Út, Qatar và Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất được cho là góp vốn vào thương vụ. Dù lãnh đạo Paramount cam kết rằng các quốc gia này sẽ không có ghế trong hội đồng quản trị, nhiều chuyên gia lo ngại họ vẫn có thể gây ảnh hưởng gián tiếp đến không gian truyền thông và tranh luận chính trị tại Mỹ.

Ngành điện ảnh và cái giá phải trả

Trong khi các ông lớn đấu trí, hàng nghìn việc làm tại Los Angeles và nhiều nơi khác đang bị đe dọa. Ngành điện ảnh truyền thống vốn đã suy yếu càng đứng trước rủi ro lớn hơn. Số vé bán ra ở các rạp chiếu bóng Bắc Mỹ đã giảm khoảng 40% kể từ năm 2019, và nếu Netflix kiểm soát Warner Bros, họ có thể ưu tiên phát hành trực tiếp trên nền tảng streaming, rút ngắn đáng kể thời gian chiếu rạp hoặc loại bỏ hoàn toàn thời gian chiếu rạp đối với một số phim.

Điều này có thể làm trầm trọng thêm khủng hoảng đối với các rạp chiếu phim và tái định hình mối quan hệ giữa điện ảnh và streaming trên toàn cầu.

Một bước ngoặt của truyền thông Mỹ

Cuộc chiến giành Warner Bros cho thấy một sự đảo chiều quan trọng: thay vì truyền thông Mỹ truyền tải tiếng nói của Hoa Kỳ ra thế giới, các thế lực chính trị và kinh tế, cả trong và ngoài nước, đang tìm cách sử dụng chính những kênh này để tác động ngược trở lại xã hội Mỹ. Khi số phận của một biểu tượng văn hóa toàn cầu nằm trong tay một nhóm nhỏ các tỷ phú và chính trị gia, Hollywood và dư luận Mỹ đang chờ đợi hồi kết của một cuộc đối đầu có thể để lại hệ quả lâu dài cho nền dân chủ và ngành truyền thông.

(Theo France 24, The Conversation).

P.M.

Nguồn: RFI Tiếng Việt