Bauxite Việt Nam

Phát biểu của đại biểu Lê Văn Cuông

Kính thưa Quốc hội,

Qua nghiên cứu Báo cáo của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của các cơ quan Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội năm 2010, nhiệm vụ năm 2011 tôi cơ bản tán thành. Sau đây tôi xin được tham gia thảo luận 3 vấn đề.

Thứ nhất, về việc quản lý các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước. Từ nhiều năm nay Đảng và Nhà nước ta có chủ trương rất đúng đắn là cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước, qua đó tách chức năng quản lý Nhà nước ra khỏi chức năng sản xuất kinh doanh, nhưng chưa được Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương tập trung đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Trái lại ở một số nơi đã cố níu bám mô hình khép kín ấy để hình thành các nhóm lợi ích. Để bảo vệ quyền lợi riêng của mình họ đã tìm mọi cách cản trở tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước. Sự cố Vinashin đã được cảnh báo sớm về kết quả quản lý yếu kém, tiêu cực, nhưng vì có biểu hiện bao che, ưu ái, nuông chiều nên cái u, cái nhọt lâu ngày đã vỡ tung để lại hậu quả hết sức nặng nề. Tổng vay nợ có thể lên đến con số 120 nghìn tỷ đồng, bình quân mỗi công dân Việt Nam từ lớn đến bé, từ người giàu đến người nghèo phải gánh nợ cho Vinashin khoảng 1,5 triệu đồng. Vinashin là giọt nước làm tràn ly, bộc lộ rõ trình độ quan liêu, yếu kém, thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý vốn, tài sản Nhà nước của Chính phủ, các Bộ ngành chức năng đối với các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước được xác định là những đầu tàu, là quả đấm thép của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Bởi Chính phủ đã đứng ra bảo lãnh cho tập đoàn này được vay hàng tỷ đôla trái phiếu quốc tế, tạo điều kiện cho họ mang tiền Nhà nước đi tung hoành khắp đó đây từ Nam ra Bắc, kể cả đến các tỉnh miền núi thu gom nhiều xí nghiệp làm ăn thua lỗ về, thành lập đến 200 công ty con, công ty cháu, thật khó hiểu. Không biết quản lý kiểu gì mà Vinashin đi mua tàu, mua nhà máy phát điện cũ và đầu tư khắp nơi. Nhưng bộ chủ quản, các bộ chức năng và cả Thủ tướng Chính phủ cũng không có biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn kịp thời. Đặc biệt, có hai lần Thanh tra Chính phủ đề nghị được vào cuộc, nhưng đã bị chặn lại. Mặt khác, kể từ năm 2006 đến năm 2009, có tới 11 đoàn đến làm việc nhưng vẫn không phát hiện ra được căn bệnh hiểm nghèo của Vinashin.

Còn nhớ cách đây mấy năm, có thành viên Chính phủ trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội đã giải trình, tiền cấp cho người ta rồi, người ta muốn làm gì tùy họ, mình quản sao được. Và hệ lụy để Vinashin sụp đổ thảm hại như hôm nay cũng là điều dễ hiểu, có điều để xảy ra hậu quả nghiêm trọng như thế nếu ở các nước, Chính phủ hoặc ít ra có vài ba vị trí đã phải lên tiếng xin từ chức rồi, nhưng ở nước ta thì chưa. Cho nên cử tri kiến nghị tại kỳ họp này, Quốc hội cần xác định rõ nguyên nhân, trách nhiệm cụ thể của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng phụ trách ngành, Bộ trưởng Bộ chủ quản, Thủ trưởng các Bộ, ngành chức năng có liên quan, chứ không thể nêu chung chung như nội dung các Báo cáo của Chính phủ.

Tôi tán thành ý kiến đại biểu Nguyễn Minh Thuyết đề nghị Quốc hội tại kỳ họp này cần thành lập Ủy ban lâm thời theo quy định của pháp luật, để điều tra xác làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan qua vụ tiêu cực ở Vinashin, nhằm ngăn chặn kịp thời, hữu hiệu các tập đoàn kinh tế lũng loạn Nhà nước.

Về Tập đoàn Điện lực Việt Nam là doanh nghiệp Nhà nước độc quyền sản xuất, phân phối trên 60% sản lượng điện của cả nước. Nhiều năm qua họ được coi như con cưng của nền kinh tế, nên nhận được nhiều ưu ái. Khi có thành tích họ vơ vào và chia tiền thưởng cao, còn khi thiếu điện thì không thấy ai đứng ra nhận trách nhiệm. Thử hỏi vai trò, trách nhiệm của Nhà nước ở đâu, trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội chúng ta đặt quyết tâm đến năm 2020 cơ bản trở thành nước công nghiệp. Vậy bây giờ thiếu điện triền miên, các cơ quan Chính phủ, lãnh đạo Bộ Công thương và lãnh đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam cứ hứa tới, hứa lui để biện minh cho sự yếu kém, thiếu trách nhiệm của mình. Để thiếu điện nhiều năm liên tục và sắp tới lại thiếu điện nữa, tôi xin hỏi Chính phủ ai là người phải chịu trách nhiệm chính? Tôi đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân, báo cáo trước Quốc hội để nếu còn gì vướng mắc thì Quốc hội, Chính phủ tập trung xem xét, tháo gỡ để sớm khắc phục tình trạng thiếu điện, đáp ứng nhu cầu, năng lực của nền kinh tế đất nước.

Thứ hai, về nông nghiệp phục vụ nông thôn. Qua các cuộc tiếp xúc cử tri phàn nàn đã kiến nghị nhiều về tình trạng các loại giống cây trồng, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật không đảm bảo chất lượng, gây thất thiệt cho nhà nông nhưng đến nay vẫn chưa được ngăn chặn. Việc phân bón, thuốc bảo vệ thực vật kém chất lượng gia tăng, theo lý giải của Cục Bảo vệ thực vật là do có quá nhiều cơ sở tham gia sản xuất kinh doanh nên các cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn trong công tác quản lý và giám sát.

Đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết đã có giải pháp và chế tài gì để ngăn chặn, xử lý trách nhiệm những đơn vị, cá nhân vi phạm, hay chỉ phạt rồi cho tồn tại. Hoặc có những lúc phải bó tay cứ để mặc cho kiến nghị của cử tri luôn giữ nguyên giá trị năm này qua năm khác.

Thứ ba, về giáo dục, đào tạo, đạo đức lối sống và dư luận xã hội qua các kỳ họp của Quốc hội. Ngành giáo dục đào tạo phát động rộng khắp "phong trào hai không" đến nay không biết đã đi đến đâu, về đâu mà kết quả kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm học vừa qua tăng vọt đến bất ngờ, làm đau đầu nhiều người tâm huyết với sự nghiệp giáo dục nước nhà, bởi không hiểu thật hay giả. Người trong cuộc cho rằng kỳ thi diễn ra bình thường, an toàn, nghiêm túc. Còn dư luận khẳng định đỗ cao là do đề thi quá dễ, đáp án càng dễ và kỷ luật phòng thi lỏng lẻo. Trong khi đó đề án "hai trong một" có đến chục lần được chỉnh sửa, tốn kém không biết bao nhiêu công sức giấy tờ, nhưng phải hoãn đi, hoãn lại nhiều lần. Tuy nhiên như lời một vị Thứ trưởng của Bộ thì không biết đến bao giờ mới được thực hiện, vì người khởi xướng ra nó đã về hưu hoặc chuyển công tác khác.

Kính thưa Quốc hội,

Cuộc vận động "học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" đã được triển khai bốn năm trên phạm vi cả nước, nhưng kết quả làm theo lời Bác chưa được nhiều, trái lại có một số vấn đề bức xúc như chạy chức, chạy quyền, tham nhũng, lãng phí, tư lợi, đạo đức xuống cấp trong một bộ phận cán bộ công chức ngày càng có biểu hiện tinh vi, phức tạp.

Tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội Khóa XII, có một số vị lãnh đạo Chính phủ cho rằng cứ sai là chặt chém kỷ luật hết thì lấy ai làm việc và bầu sao cho kịp. Hay chất lượng giáo dục như hôm nay, các Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo từ năm 1975 đến nay cùng chịu trách nhiệm đã không đón nhận được sự đồng tình của cử tri và đại biểu Quốc hội.

Tuy nhiên, sau Kỳ họp thứ 7, Ủy ban kiểm tra Trung ương đã ra Thông báo số 32 đề nghị xem xét, xử lý một số cán bộ cao cấp, đã góp phần củng cố niềm tin trong nhân dân trước thềm Đại hội XI của Đảng. Xin trân trọng cám ơn.

Phát biểu của đại biểu Phạm Thị Loan

Kính thưa Quốc hội,

Về tình hình kinh tế - xã hội năm 2010 và nhiệm vụ kinh tế - xã hội năm 2011 tôi cơ bản tán thành với Báo cáo của Chính phủ. Tôi xin đóng góp một số ý kiến sau:

Một, tình hình kinh tế vĩ mô. Theo Báo cáo của Chính phủ thì tăng trưởng GDP năm 2010 khoảng 6,7% cao hơn dự kiến của Quốc hội đưa ra. Tuy nhiên cử tri còn nghi ngờ về các số liệu báo cáo tăng trưởng này, vì nếu theo dõi các báo cáo Đại hội Đảng của các tỉnh thì con số các tỉnh báo cáo tăng trưởng của các tỉnh từ 12 - 15%. Cử tri lo lắng về tình trạng chạy đua tăng trưởng về số mà thiếu quan tâm tăng trưởng về chất và tính bền vững của sự phát triển.

Thực tế cho thấy việc nhập siêu năm 2009 là 12,92 tỷ, dự kiến năm 2010 thâm hụt mậu dịch khoảng 13 tỷ đôla, giá vàng tăng trong năm khoảng 20 đến 25%, tỷ giá hối đoái chênh lệch tỷ giá đang là nỗi bức xúc của doanh nghiệp. Lãi suất ngân hàng đứng vào hàng cao nhất trên thế giới, lạm phát cao, chỉ số giá tiêu dùng cao, ICO vẫn chưa được cải thiện, nhập siêu từ Trung Quốc rất cao, chiếm 90% nhập siêu của cả nước, nhưng Chính phủ vẫn chưa có biện pháp để cân đối, trong khi đó vẫn đang mở rộng cửa cho hàng hóa và những dự án EPC mà trong nước có đủ khả năng làm dành cho các doanh nghiệp của Trung Quốc thực hiện. Việc hạn chế quotar nhập khẩu vàng và để giá vàng tăng cao, để cho thị trường tự do thản nhiên thao túng nhập lậu vàng qua biên giới gây tác động xấu đến tỷ giá ngoại tệ. Sự khan hiếm ngoại tệ ảnh hưởng đến cả thị trường bất động sản, thị trường chứng khoán. Nhưng trong kế hoạch năm 2011 và kể cả định hướng chiến lược những năm tiếp theo chúng tôi chưa thấy đưa ra được biện pháp thực sự hữu hiệu nào. Vậy Chính phủ sẽ làm gì cho xã hội và kinh tế Việt Nam cân bằng và phát triển bền vững?

Vấn đề thứ hai là vấn đề quản lý Nhà nước và trách nhiệm cuối cùng của ai trong việc quản lý kinh tế Nhà nước. Vừa qua theo Báo cáo của Chính phủ và thông báo của Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng ai cũng thấy được sự thật về Vinashin, đó là sản phẩm của việc thí điểm tập đoàn kinh tế Nhà nước. Vấn đề tôi muốn nêu ra ở đây là ai sẽ là người chịu trách nhiệm cuối cùng trong việc để Vinashin rơi vào tình trạng như vậy. Trách nhiệm của Thủ tướng, của Chính phủ và các Bộ, ngành, cá nhân liên quan như thế nào? Theo tôi không thể nói một cách đơn giản là do các cán bộ lãnh đạo của Tập đoàn Vinashin, một mình Vinashin không thể làm sai luật được. Chúng tôi tự hỏi ai đã cho phép Vinashin phát hành trái phiếu với lượng tiền lớn như vậy? Ai đã cho phép Vinashin vay vượt hạn mức quy định của một khách hàng theo quy định của luật là 15% vốn điều lệ của ngân hàng. Ai đã để Vinashin đầu tư tràn lan như vậy? Và đặc biệt là tại sao đã có 11 đoàn vào kiểm tra, giám sát nhưng vẫn không phát hiện ra sai phạm? Và tại sao Quốc hội đã có quyết định đưa Vinashin vào danh sách giám sát từ năm 2009 nhưng Chính phủ vẫn đề nghị để hoãn lại, cho Thanh tra Chính phủ làm việc trước và cho đến bây giờ Kiểm toán Nhà nước của Quốc hội vẫn chưa vào kiểm toán được. Vậy tại sao Thanh tra Chính phủ vẫn không phát hiện ra điều gì. Vậy tất cả những việc đó là xuất phát từ mục đích gì? Trách nhiệm thuộc về ai?

Trong Điểm c, Khoản 1, Điều 168, Luật doanh nghiệp qui định tách việc chức năng thực hiện các quyền chủ sở hữu với chức năng quản lý hành chính Nhà nước. Nhưng trong thực tế Bộ trưởng Bộ Tài chính làm Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty SCIC. Thứ trưởng Bộ Công thương làm Chủ tịch tập đoàn TKV và Thủ tướng thì đang trực tiếp quản lý 19 tập đoàn Tổng công ty Nhà nước 90 - 91.

Theo tôi được biết với việc Thủ tướng đang trực tiếp quản lý 19 tập đoàn Tổng công ty Nhà nước như vậy, các tập đoàn Tổng công ty Nhà nước này làm ăn thua lỗ thì trách nhiệm của Thủ tướng như thế nào? Tại sao Thủ tướng vẫn trăm công nghìn việc điều hành chung đất nước mà lại còn trực tiếp quản lý, điều hành các tập đoàn Tổng công ty này. Tại sao không ban hành cơ chế điều hành chung để họ hoạt động theo pháp luật. Đặc biệt tại Khoản 3, Điều 168, Luật doanh nghiệp qui định: định kỳ hàng năm Chính phủ trình Quốc hội báo cáo tổng hợp về thực trạng kinh doanh vốn chủ sở hữu Nhà nước. Thực trạng bảo toàn và phát triển giá trị vốn đầu tư và tài sản sở hữu Nhà nước tại doanh nghiệp, nhưng nhiều năm nay Quốc hội chưa nhìn thấy có bản báo cáo nào trình Quốc hội từ phía Chính phủ theo như qui định nêu trên. Vậy việc không tuân thủ pháp luật để gây hậu quả nghiêm trọng như vụ Vinashin thì trách nhiệm cuối cùng sẽ thuộc về ai?

Tôi đồng tình với các ý kiến trước tôi về việc phải qui trách nhiệm đến cùng và đặc biệt Quốc hội, Đảng cần phải làm rõ trách nhiệm của những người quản lý Nhà nước. Theo tôi nghĩ những người làm sai cũng cần phải có một lời xin lỗi với nhân dân và có lẽ là cũng nên nghĩ đến văn hóa từ chức để nhân dân còn có lòng tin với lãnh đạo Nhà nước và với Đảng.

Vấn đề thứ ba là vấn đề chiến lược về năng lượng của Chính phủ như thế nào. Vừa qua khắp nơi nhân dân kêu thiếu điện, cắt điện tùy tiện không đúng Luật Điện lực, EVN kêu thiếu vốn, thủy điện thiếu nguồn nước để phát điện, EVN kêu lỗ vốn trong năm hơn 6.000 tỷ Việt Nam đồng, giá mua điện cao hơn giá bán, các nhà đầu tư điện ngoài EVN kêu khó ký hợp đồng bán điện cho EVN, có hợp đồng bán rồi thì có được phép lên lưới hay không, lại phải xin - cho. Trong khi đó các nhà máy nhiệt điện lớn do Trung Quốc làm EPC chạy không ổn định, tốn nhiều than, công nghệ sử dụng than không phù hợp với loại than trong nước sản xuất được.

Về thủy điện thì các nhà thầu EPC từ Trung Quốc chiếm đến 90% các dự án EPC về điện và ta đang phải phụ thuộc họ về vấn đề hậu mãi, phụ tùng, phụ kiện trong vận hành. Mặt khác Trung Quốc đang kiểm soát nguồn nước thượng nguồn, lúc khô họ có thể giữ nước, lúc lũ lụt họ có thể xả nước gây nguy cơ cho ta. Gần đây họ đang chuẩn bị xây nhà máy điện hạt nhân gần biên giới của ta với mục tiêu sẽ bán điện cho ta và thực tế hiện nay ta đang phải mua điện của họ với giá cao hơn giá mua điện trong nước. Vậy rõ ràng đang có nguy cơ ta sẽ bị phụ thuộc vào nguồn điện của Trung Quốc và nếu vậy thì an ninh năng lượng có nguy cơ bị hệ lụy vì sự phụ thuộc này.

Tôi xin có ý kiến về 3 vấn đề nêu trên, xin cảm ơn Quốc hội.