Bauxite Việt Nam

Việt Anh

SGTT.VN - Nhận định về việc Lào có thể khởi công đập thủy điện Xayaburi vào ngày 19.4.2011, có ý kiến cho rằng: việc xây đập Xayaburi sẽ là “phát đại bác khai hỏa” cho một loạt các đập thủy điện sau này, gây tổn thất không thể bù đắp được với sông Mekong. Đến nay, đã có 263 tổ chức thuộc 51 quốc gia phản đối xây dựng đập Xayaburi.

Vai trò của MRC ở đâu?

Trong buổi tọa đàm về việc Lào dự kiến khởi công xây đập Xayaburi vào ngày 19.4.2011, do Liên hiệp các hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức chiều 18.4, nhiều tranh luận xoay quanh vấn đề vai trò của Ủy hội sông Mekong (MRC) về quá trình tham vấn.

Ở đầu cầu Thái Lan, bà P’Eang, đồng Giám đốc của Quỹ phục hồi sinh thái và liên minh khu vực (TERRA - Thái Lan) cho hay, cùng với các tờ báo lớn là Bangkok Post và Nation phản đối các nhà đầu tư, một nhóm 100 người Thái đã tụ tập trước Đại sứ quán Lào ở Bangkok để gửi thư phản đối. Dự kiến ngày 19.4 họ sẽ nộp thư phản đối lên bộ Ngoại giao Thái Lan.

“Là một người dân Thái Lan, tôi thấy xấu hổ vì chính quyền Thái Lan không rút kinh nghiệm cho những bài học trong quá khứ vì đã có những đập thủy điện gây nguy hại”, bà nói.

Bà P’ Eang khẳng định, quá trình tham vấn của Lào là không đáng tin cậy và việc MRC không biết về động thái này là việc không chấp nhận được. Việc Lào bỏ qua quá trình tham vấn các nước thành viên Thái Lan, Campuchia và Việt Nam là một sự thất bại của MRC.

Hơn thế nữa, MRC còn bỏ qua công đoạn Lào tham vấn chính người dân của họ trước khi tiến hành xây dựng đập thủy điện này.

Phạm vi xem xét tác động của Lào quá nhỏ

Đời sống của hơn 20 triệu dân ở vùng hạ lưu sông Mekong sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu đập thủy điện Xayaburi được xây dựng.

Đại diện của tổ chức Sông ngòi quốc tế, bà Ame, cán bộ vận động chính sách vùng Mekong nói, báo cáo của Lào mới chỉ xem xét tác động của Xayaburi trong bán kính 10km tính từ thân đập, bỏ qua tác động xuyên biên giới, mà ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nước khác trong khu vực. Rõ ràng có lỗ hổng về nghiên cứu ở sông Mekong và cần phải hoãn xây dựng đập thủy điện sau 10 năm, khi có nghiên cứu toàn diện hơn.

Bà Ame cũng khẳng định, vai trò của MRC cần phải xem xét vì đến nay đã có hơn 2.000 người gửi thư đến bày tỏ sự phản đối. Nhiều tổ chức và cá nhân cũng gửi thư đến MRC trong hai năm qua. Trong khi dòng sông có vai trò quan trọng ở khu vực châu Á và thế giới, chỉ đứng sau Amazon về sự phong phú sinh vật.

Nhận định về việc Lào có thể khởi công dự án vào ngày mai 19.4, ông Đào Trọng Tứ, nguyên Phó tổng thư ký MRC cho rằng, việc xây Xayaburi sẽ là “phát đại bác khai hỏa” cho một loạt các đập thủy điện sau này, gây tổn thất không thể bù đắp được với sông Mekong và đây là một câu chuyện buồn.

Theo kế hoạch, ngày 19.4 Ủy ban liên hợp của MRC sẽ tiến hành cuộc họp về quyết định có cho phép Xayaburi được xây dựng hay không tại Viên Chăn, Lào.

20 triệu người bị ảnh hưởng

Các nhà khoa học thuộc mạng lưới Sông ngòi Việt Nam VNR cho rằng, nếu 12 con đập trên dòng chính Mekong được xây dựng, đoạn sông dài 2.400 km ở hạ lưu (50% chiều dài Mekong) sẽ biến thành vùng hồ, lưu trữ lại phù sa. Do đó phù sa không thể xuống hạ lưu là châu thổ sông Mekong ở đồng bằng sông Cửu Long và biển Hồ của Campuchia.

Lượng phù sa hàng năm Mekong tải về hạ lưu là 160 – 165 triệu tấn. Con số này sẽ giảm còn 1/4, tương đương 42 triệu tấn khi 12 đập được xây dựng. Như vậy, đời sống của 20 triệu dân ở đồng bằng sông Cửu Long sẽ bị đe dọa, ảnh hưởng đến an ninh lương thực của cả khu vực và thế giới.

Đồng thời, mất phù sa cũng là tác nhân khiến bờ biển phía Đông của đồng bằng sông Cửu Long và mũi Cà Mau bị sạt lở nghiêm trọng.

Mất phù sa cũng làm cho ĐBSCL bị sụt lún và chìm rất nhanh dưới mực nước biển, cùng tác động của nước biển dâng do biến đổi khí hậu.

Trong mùa khô, không đủ nguồn nước để ém phèn sẽ dẫn đến sự phèn hóa của diện tích khá lớn vùng Đồng Tháp Mười, tứ giác Long Xuyên, Tây Nam sông Hậu.

Ước tính, riêng đồng bằng sông Cửu Long, tổn thất cá trắng là khoảng 240.000 – 480.000 tấn/năm. Nếu tính 2.500 USD/tấn, mỗi năm đồng bằng sông Cửu Long sẽ thiệt hại khoảng 500 triệu đến một tỷ USD.

V.A.

Nguồn: sgtt.vn