Bauxite Việt Nam

Trọng Thành

Theo AFP, tại Hà Nội hôm nay 14/8/2011, lại tiếp tục diễn ra cuộc biểu tình chống sự gây hấn của Trung Quốc. Đây là cuộc biểu tình thứ 10 trong vòng 11 tuần lễ gần đây. Cũng như lần trước, cuộc biểu tình diễn ra trong không khí ôn hòa, không gặp hành động trấn áp nào từ phía chính quyền. Những người quan sát ghi nhận một số khẩu hiệu mới kêu gọi bảo vệ các «trí thức yêu nước», các «trang mạng yêu nước» và phản đối cuộc tập trận của Trung Quốc tại tỉnh Quảng Tây, sát biên giới với Việt Nam.

Cũng như các lần trước, những người biểu tình bắt đầu cuộc tuần hành từ khu vực tượng đài Lý Thái Tổ vào lúc 8 giờ rưỡi, đi vòng xung quanh Hồ Gươm và kết thúc tại tượng đài Cảm tử quân vào lúc gần 11 giờ. Theo AFP, có khoảng 100 người tham gia cuộc biểu tình. Còn theo một số trang mạng tại Việt Nam, có từ 300 đến 400 người tham gia. Cũng có người ghi nhận có tới 700 người, có nghĩa là đông hơn tuần trước.

Chủ đề của cuộc tuần hành lần này vẫn là để phản đối thái độ gây hấn của chính quyền Trung Quốc. Một yếu tố khiến không khí giữa Việt Nam và Trung Quốc mới đây thêm căng thẳng, bên cạnh các tranh chấp biển đảo, là cuộc tập trận quy mô lớn của Trung Quốc tại tỉnh Quảng Tây diễn ra cách đây ít hôm, mà chính quyền Bắc Kinh khẳng định chỉ là «kế hoạch tập trận thường niên».

Những cuộc tuần hành tương tự trước đây tại Việt Nam để phản đối Trung Quốc gây hấn trên biển thường bị chính quyền ngăn cản. Nhiều người bị bắt bớ, giam giữ.

Về cuộc tuần hành quanh Hồ Gươm hôm nay, sau đây là tường thuật và nhận định của Giáo sư Nguyễn Huệ Chi.

Nguyễn Huệ Chi: «Hôm nay tôi thấy khí thế rất là tốt. Sự tiếp tục tinh thần yêu nước, tinh thần chống hành vi lố lăng, quá đáng của phương Bắc biểu hiện rất rõ. Nhưng có thêm những yêu cầu mới, cho nên người ta đưa ra những khẩu hiệu mới, đến tôi cũng không ngờ.

Họ nói: «Không được quy kết trí thức yêu nước!», «Không được kết tội trí thức yêu nước!».

Đây là một vấn đề đặt ra, rõ ràng sau vụ Cù Huy Hà Vũ, sau việc đài VTV1 đưa ra những điều lố lăng thì mới có câu ấy.

Tiếp theo đó là những câu (khẩu hiệu) như: «Bảo vệ các trang mạng yêu nước!», «Bảo vệ người trí thức yêu nước!» … Khi đến gần tòa báo Hà Nội mới, trong đám đông có một người hô lên đến gần chục lần: «Nguyễn Huệ Chi là người yêu nước!». Và mọi người hô vang: «Yêu nước, yêu nước, yêu nước!». Người được dẫn tên trong đấy là tôi, tôi cũng rất bất ngờ và cảm động quá, vì thấy rõ là lòng dân như một.

Đấy là về mặt tinh thần, còn về mặt số lượng người, tôi thấy đông hơn cuộc trước đây. Bây giờ có đến năm, bảy trăm người, trước đây chỉ ba, bốn trăm thôi. Đặc biệt là, người hai bên đường bao giờ cũng dừng lại, có người tham gia vào hàng ngũ, có những người đưa nước đến để ủng hộ cho đoàn đi. Đấy cũng là điều, mà người công an họ muốn giảm thiểu sự gia nhập, cho nên họ thúc đẩy những người đứng hai bên đường, đang lưỡng lự giữa việc định gia nhập và ý muốn đi tiếp vì công việc của mình, với lời nhắc: anh cứ đi tiếp công việc của mình đi! Nhưng nhiều người vẫn nhập vào cuối hàng đi rất đông, kéo dài, rất dài.

Thứ ba là, đóng vai trò nòng cốt là trí thức thì tôi thấy có những người bận việc nên không đi, nhưng lại có những người mới xuất hiện. Chẳng hạn hôm nay, anh Nguyên Ngọc từ Đà Nẵng ra. Bản thân tôi mới đầu không định đi, vì hôm qua tôi mệt quá, thức đến 4 giờ sáng để làm việc. Nhưng anh Nguyên Ngọc gọi điện bảo tôi: «Đi đi chứ, ra đây mình trò chuyện luôn!». Thế là tôi phóng xe vụt ra, là gặp lại anh Nguyên Ngọc, anh Nguyễn Quang A. Anh Nguyễn Xuân Diện thì đương nhiên là có mặt rồi. Rồi các nhà văn như Vũ Ngọc Tiến, cô Vi Thùy Linh,... tham gia rất tích cực. Nhà văn, nhà thơ thì tham gia không được nhiều.

Một lớp những người tham gia nữa là các trí thức, nhưng không thích nói tên tuổi. Như các con của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đều đi cả. Đó là điều rất là mới. Trước đây các cô ấy không muốn lộ diện, yêu nước nhưng không muốn lộ diện. Bây giờ họ đi, họ đứng ở đằng sau. Họ là bạn của tôi, nên tôi biết.

Thứ tư nữa là, cách đi của đoàn tôi thấy rất thông minh. Bắt đầu từ cái chỗ công viên Lý Thái Tổ, họ đi theo hướng tay phải theo đường Đinh Tiên Hoàng, tức là đi theo chiều xe ô tô, nên xe cảnh sát bám theo ngay. Đi chừng 100 mét, họ bảo nhau ngừng lại, nhưng không biết vì sao. Thế rồi họ quay ngoắt một cái, xe cảnh sát đi quá đà rồi, đi ngược đường không đi được nữa. Đoàn tiếp tục đi mà không bị bám đuôi. (…) Tôi nghĩ đấy là những cách sáng tạo tự phát của quần chúng, và theo tôi rất cần thiết, để nói cho những người «chức năng» biết: chúng tôi là những người yêu nước chân chính, cho nên bằng mọi cách các anh không thể đối phó được với chúng tôi đâu. Ý chí của chúng tôi là gang thép. (…)

Thứ năm là, các phóng viên quốc tế đi trà trộn vào trong đoàn, họ rất thích thú và đi đến cuối cùng. Tôi nghĩ rằng đó chính là cái giao lưu (…) Có một anh đi bên tôi và có nói với tôi: «Nếu không có thời đại @ thì chịu chết…», bởi vì mỗi người là một cá thể, không có gì nối với nhau được cả. Sức mạnh của @ đã nối được mọi người với nhau rất là giỏi. Kết nối ấy là yêu cầu của thời đại. Cho nên, tự nhiên tất cả trở thành một khối.

Tôi nghĩ rằng người hô lên, «Nguyễn Huệ Chi là người yêu nước» chẳng có quen biết gì tôi cả. Nhưng cứ hô như thế, tức là «cái mạng internet» đã vào thấu tâm can của họ.

Cái thứ sáu là sự khéo léo trong cách đối xử để cho những người cầm quyền không có cớ gì để đàn áp cả. Cái đấy là rất hay. Có người hỏi tôi, hôm nay ta biểu tình chống Trung Quốc cơ mà, chứ có phải biểu dương cái gì đâu, mà tại sao lại chỉ có cờ đỏ sao vàng. Tôi nói với họ rằng: «Không, cờ đỏ sao vàng chính là ngọn cờ của Hồ Chí Minh năm 1945. Đấy là ngọn cờ đoàn kết dân tộc. Ta cứ lấy cái mốc 1945 thôi. Ngọn cờ đấy rất hay, bảo vệ chúng ta an toàn». Trong đoàn đi, tôi không thấy chen vào ý đồ này khác.

Lại có những khẩu hiệu, «Không được tập trận gần biên giới Việt Nam!», «Đả đảo việc tập trận gần biên giới Việt Nam!». Đó là những câu rất mới mẻ. «Đả đảo việc lao động Trung Quốc xâm nhập vào Việt Nam trái phép!». Những câu ấy được hô rất thường xuyên, những câu ấy rất mới, trước không có.

Tôi có sáu ý kiến như thế.

Thưa Giáo sư, từ phía chính quyền, công an, có những cản trở gì không trong cuộc tuần hành hôm nay?

Nguyễn Huệ Chi: Hôm nay, tôi thấy thái độ của các anh ấy khá tốt. Nhưng mà, chắc là ở trên cho phép họ không đàn áp, nên họ có thái độ rất tử tế. Chỉ có một lần, tôi thấy một cái xe phát ra tiếng: «Giải tán đi, tất cả những người ở trên vườn hoa giải tán đi!». Mọi người cười và nói, «Ở vườn hoa mà phải giải tán, thì vườn hoa là của ai và sinh ra để làm gì?!». Mọi người cười và không để ý những câu như thế.

Tôi nghĩ rằng đấy cũng chỉ là những anh, cũng giống như cái anh (công an) hôm nọ đạp mặt một anh đi biểu tình, thì cũng chỉ là sự bột phát có tính bản năng. Và anh ta nói năng không nghĩ thôi. Còn thực ra những câu như thế, chắc là sau này, chắc là anh ấy tự thấy lố lăng, không đáng nói. Nhìn chung tôi thấy cách đối xử của họ rất là tử tế.

Vả chăng tôi thấy, càng có những cuộc như thế này, càng thức tỉnh lòng dân thì bên phía những người «chức năng» (thi hành công vụ), từ chỗ là công cụ họ cũng sẽ thức tỉnh để trở thành «người» (có lương tri). Và cái điều ấy cũng là điều rất tốt. Họ sẽ trở thành những con người có hiểu biết. Họ hiểu ra rằng, đấy (những người biểu tình) là những người làm cái việc cho đất nước, chứ đâu có phải là có những ý đồ này khác. Cho nên có lẽ, chính họ sẽ phải hiểu. Đương nhiên là ta không thể nghĩ rằng, phút chốc họ trở thành «người» một cách trọn vẹn được. Bởi vì, bao nhiêu năm họ đã bị biến thành công cụ rồi.

Câu cuối xin được hỏi giáo sư, tức là có khá nhiều người cho rằng, những cuộc tuần hành như vậy để tỏ thái độ đối với phe gây hấn trong chính quyền Bắc Kinh là «tốt», nhưng giờ đã có «hiệu quả», như vậy là «đủ», vì vậy không nên tiếp tục nữa. Ý kiến giáo sư về nhận định này ?

Nguyễn Huệ Chi: Tôi nghĩ khác. Đương nhiên tôi nghĩ là không phải người nào, Chủ nhật nào cũng phải đi cả. Mà phải là tùy sức, tùy tuổi, tùy điều kiện sức khỏe, tùy điều kiện công việc của mình, cho nên tham gia buổi này và có thể nghỉ buổi khác. Nhưng mà, việc duy trì mỗi Chủ nhật, có một vòng quanh Bờ Hồ như thế, đó là một «tiếng vọng» rất lớn, để cho cả dân tộc nhìn vào mà thấy rằng: vẫn còn một bộ phận, cái bộ phận ấy tiêu biểu cho tinh hoa của dân tộc sẵn sàng đánh thức mọi người. Và mọi người hễ nghe thấy tiếng gọi ấy, và khi có các điều kiện ở bên ngoài nó áp đặt mình vào thế không thể không đứng lên, thì họ vùng đứng lên. Cho nên, cái đó rất cần.

Còn nếu như mình làm một vài lần rồi ngừng lại, thì mục tiêu phản kháng cũng sẽ bị «họ» coi thường. (…) Phải nói rằng toàn thể nhân dân Việt Nam đứng im lặng. Nhưng chính là, họ chờ những tiếng vọng của các cuộc biểu tình như thế, vọng đến lòng họ, họ thấy an tâm. Cho nên, tôi nghĩ là những cuộc như thế vẫn phải diễn ra.

Đó cũng là nơi để giải tỏa các bức bối, mà gần như dưới «một thể chế nào đó» không được giải tỏa. Tôi nghĩ rằng, cái cuộc «đua xe» ban đêm cũng là một hành vi giải tỏa, nhưng giải tỏa không đúng cách. Thế thì bây giờ người ta đi biểu tình, người ta bộc lộ cái tình cảm của người ta đối với đất nước và sự căm hờn của người ta đối với những kẻ xâm lấn, như thế là một cách giải tỏa đúng hướng và rất tốt. Tôi nghĩ rằng cái đó rất cần!».

T.N.

Nguồn: Viet.rfi.fr