Bauxite Việt Nam

Walter Mayr, Christian Neef, Matthias Schepp

Phan Ba dịch từ Der Spiegel số 09/2012

NGÔI LÀNG SENNOI BÉ NHỎ, SÂN KHẤU CỦA HẦU TƯỚC POTJOMKIN

Putin thích xuất hiện như thế nào nhất, điều đấy thì người dân Sennoi có thể thuật lại được. Sennoi nằm ở vịnh Tamansk mà Anatolij Dominski đang đứng ở cạnh bờ của nó. Trước ông là Biển Đen, sau ông là ngôi nhà bằng tôn của một xưởng cá. "Ông ấy đã diễn show của ông ấy ở bãi biển bên kia", ông nói.

Anatolij Dominski, 60 tuổi, cựu thủy thủ ở Sennoi cạnh Biển Đen: "Ông ấy đã diễn show của ông ấy ở bãi biển bên kia." Ảnh: Der Spiegel

Cùng với màn show mà Dominski nói đến, Vladimir Putin bắt đầu tụt dốc, vào ngày 10 tháng 8 năm 2011.

Dominski là thủy thủ. Ngày nay, người đàn ông 60 tuổi này có một ngôi nhà trọ ở trong một thị trấn nghỉ mát cách thành phố Thế vận hội Sochi 300 kilômét về phía Tây Bắc. Các nhà khảo cổ học cũng sống ở chỗ của ông ấy, những người đang tìm một ngôi làng Hy Lạp thời Cổ đại ở đây.

Có thể nhìn thấy bán đảo Crimea ở bờ bên kia. Trước đây 225 năm, Catherine II đã đến đấy, để cùng với xe ngựa lộng lẫy và tùy tùng đông đảo đi thanh tra miền đất vừa mới chiếm được. Theo huyền thoại, người đứng đầu quân đội của bà đã cho dựng mã ngoài của những ngôi làng thịnh vượng dọc theo hai bên đường đi. Ông ấy muốn gây ấn tượng cho người đàn bà Đức trên ngai vàng của Nga hoàng. Tên của ông ấy: hầu tước Potjomkin.

Trong tháng 8 vừa rồi, Putin cũng đã làm không khác gì mấy, khi ông ấy sử dụng bờ Biển Đen cho một màn tự diễn. Trước khi ông ấy đến, tình trạng khẩn cấp đã thống trị trong làng Sennoi: quân nhân lùng sục các nông trại với máy dò kim loại và cắt sậy cao hàng mét, Dominski nhớ lại. Trưởng làng phân phát sơn, để người dân quét mới lại hàng rào của mình, các nhà khảo cổ học được cho đi nghỉ mát.

Bãi biển bất thình lình có nhà vệ sinh sinh học và nhà tắm. Rồi Putin đến, lặn xuống nước với thiết bị lặn và – khi ông ấy trồi lên – có hai chiếc vò hai quai trong tay, được cho là từ thế kỷ thứ 6. Tờ báo nhà nước "Rossiiskaja gaseta" ca ngợi lần "phát hiện có quy mô lịch sử".

Hành động đấy thật sự là mang tính lịch sử, nhưng theo một ý nghĩa khác với ý nghĩa do các cố vấn PR của Putin nghĩ ra. Chỉ qua một đêm, Internet đầy những lời bình mỉa mai: người Nga chế diễu màn trình diễn quá ư là thô thiển đấy. Họ viết về những cái bình của Ikea, vì những cái vò được cho là gần 1500 năm tuổi do Putin lấy từ dưới biển lên đấy sáng lóng lánh trong ánh mặt trời, không hề bị ố vàng và sò ốc bám. Hàng trăm nhà khảo cổ học, những người lùng sục vùng này từ năm 1936, hẳn đã không nhìn thấy các báu vật chỉ nằm sâu có hai mét. Ngay đến phát ngôn viên báo chí của Putin cũng phải nhỏ nhẹ thừa nhận sau đấy, rằng các chiếc vò này không có liên quan gì đến thời Cổ đại cả: đó là một trong những hành động thông thường của hầu tước Potjomkin.

Những mưu mẹo tự phô diễn mình của Putin đã hoạt động được nhiều năm liền, với những hình ảnh như những hình ảnh này ông ấy đã khiến cho đa số người Nga thích thú nhiều năm liền: chơi khúc côn cầu trên băng, ngồi trước dương cầm hay săn hổ ở Viễn Đông. Những nhà tuyên truyền của điện Kremlin quả quyết rằng Putin "do Chúa Trời gửi xuống" (nguyên Trưởng ban Tư tưởng Vladislav Surkov), vâng, là "số một trên Trái Đất, nền tảng để giải quyết tất cả các vấn đề trên hành tinh của chúng ta" (diễn viên huyền thoại Mikhail Bojarski).

Nhưng lần lặn ở bãi biển của Sennoi đã trở nên quá mức, ý kiến công chúng ngả sang phía khác. Lẽ ra đấy đã phải là một dấu hiệu cho điện Kremlin, rằng các công thức cũ không còn hoạt động được nữa. Một lãnh tụ độc tài, người trở nên buồn cười, đánh mất không những sức thu hút của mình mà còn cả tính đáng sợ nữa – người dân bắt đầu chế diễu Putin.

Sennoi chỉ là lần bắt đầu. Ý kiến thay đổi càng mạnh hơn nữa khi Putin thừa nhận trong tháng 9, ông ấy đã thống nhất "từ lâu" với Medvedev về sự quay trở lại điện Kremlin của ông ấy – vì ở ấy người ta có thể nhìn thấy rõ rằng người đàn ông này suy nghĩ như thế nào và ông ấy không hề nhận thấy mình đã cách xa người dân ra sao.

Lần gian lận cuộc bầu cử Quốc hội đã là giọt nước làm tràn cái ly đầy.

*

Các cuộc biểu tình, bắt đầu trong tháng 12, đã khiến cho người ta ngạc nhiên khắp trong nước Nga vì sức mạnh của nó, chính quyền cũng như giới đối lập. Vào lúc đầu, không có phiên bản chính thức cho một phát ngôn từ điện Kremlin. Đấy là "phần tốt hơn của xã hội", cái đang bước xuống đường, nhà lãnh đạo tư tưởng của điện Kremlin Surkov nói. Đấy chỉ là "banderlogi", thủ tướng Putin nói ngược lại – những con khỉ vô luật lệ. Ông ấy đã lấy khái niệm đó từ quyển Sách Rừng xanh của tác giả người Anh Rudyard Kipling. Lời phát biểu đấy cay độc và về mặt chính trị là ngu xuẩn, nó đổ thêm dầu vào lửa.

Tổng Công tố viên Yuri Chaika quả quyết rằng tiền bạc cho những cuộc biểu tình xuất phát "từ những nguồn nằm ở ngoài biên giới Nga" và than phiền rằng Internet đã phổ biến "những tinh thần cực đoan". Thế rồi cuộc thanh trừng của đảng nhà nước bắt đầu.

Các thống đốc của Vologda, Arkhangelsk và Volgograd từ chức, cả thị trưởng của các thành phố lớn Krasnoyarsk, Ulyanovsk và Pskov cũng thế. Các đồng nhiệm của họ ở Oryol, Bryansk và Omsk ở Siberia bị khai trừ ra khỏi Đảng, sắp tới đây sẽ còn có sa thải trong bảy tỉnh nữa.

Qua đó, thống đốc của những vùng đấy đã phải chịu tội, những vùng mà trong đó kết quả bầu cử cho Đảng của Putin nằm cho tới 20% dưới mức trung bình của cả nước, cái trước sau gì thì cũng đã tệ hại rồi. Tức là thảm bại đấy không phải là dịp để cho điện Kremlin đi tìm cuộc trao đổi với những người bỏ phiếu bị thất vọng, mà là dịp để trừng phạt những người không chịu lo cho có một kết quả đúng đắn.

Nếu như ông ấy phân tích thật sự nghiêm chỉnh về việc những con số thảm hại đó tại sao mà có, thì chắc hẳn là ông ấy đã phải sa thải các cán bộ nhà nước khác. Ví như thống đốc của Vladivostok.

W. M., C. N., M. S.

Người dịch gửi trực tiếp cho BVN.