Bauxite Việt Nam

Kim Chi dịch

Thưa chị Cindy cùng gia đình McCain, tôi vinh hạnh có mặt ở đây để chia buồn cùng gia đình và tưởng nhớ một cuộc đời vĩ đại.

Cả quốc gia chia sẻ cùng gia đình phi thường này nỗi đau buồn và lòng tri ân đối với John McCain. Có những cuộc đời con người hiển hiện sống động đến nỗi khó thể tưởng tượng cuộc đời ấy đã khép lại. Có những tiếng nói con người thật hào hứng, thật đặc sắc, làm sao có thể nghĩ rằng tiếng nói ấy đã tắt. Một con người từng hoạt động không ngưng nghỉ nay đã yên nghỉ và sự vắng mặt của ông như thinh không lặng lẽ sau tiếng gầm ầm vang.

Cuộc đời John là cả một chuỗi những điều kinh ngạc. Từ nơi xà lim chật hẹp ở Việt Nam tới khán phòng Thượng viện Hoa Kỳ. Từ chàng trai thích nổi loạn tới ứng cử viên Tổng thống. Ở bất cứ nơi nào từng ghi dấu chân của John trên thế gian này, ai cũng nhận thấy ngay tư chất người lãnh đạo của John. Một cuộc đời ghi đầy những dấu ấn quả cảm làm nên đất nước chúng ta. Đối với John, đó là một hành trình riêng tư, một hành trình chiến đấu đến cùng.

Ông ấy có thể từng làm căng với tôi lắm, và tôi biết là ông ấy cũng nói thế về tôi. Nhưng ông ấy cũng làm cho tôi tốt hơn. Trong mấy năm gần đây, đôi khi chúng tôi cũng nói chuyện với nhau về thời kỳ căng thẳng đó, như những cầu thủ ngồi lại với nhau nói chuyện về những trận bóng lớn đã qua. Sự đối kháng cạnh tranh rồi cũng tiêu tan theo thời gian để đến cuối cùng, tôi vui sướng biết bao được hưởng đặc ân của đời người đó là được có tình bạn với John McCain, và giờ đây tôi mới nhớ tình bạn ấy nhường nào.

Còn nhớ lần chỉ vài phút trước khi cuộc tranh biện cuối cùng của tôi với Thượng Nghị sỹ John Kerry tại Phoenix, tôi đang cố gắng tập trung suy nghĩ ở phòng chờ, tự nhiên tôi cảm thấy ai đó đang ở bên tôi, mở mắt ra thì ngay trước mặt tôi là McCain đang kêu to “Bình tâm, bình tâm!”

Trên tất cả, John là người có nguyên tắc. Ông đã sống theo những quy tắc đạo đức là nền tảng tạo dựng nên sức mạnh và mục đích cuộc đời ông và tạo dựng nên sức mạnh và mục đích của đất nước này. Ông đã sống can đảm, với sự dũng cảm để cho những người cầm tù ông phải kinh ngạc và để cho đồng bào ông ngưỡng mộ. Ông là người thẳng thắn, đối với bất cứ ai ông cũng thẳng, chẳng ngại làm họ mất lòng. Cả với Tổng thống ông cũng chẳng tha. Ông là người trọng danh dự, ông luôn nhận thức rõ rằng đối thủ của ông dù sao cũng yêu nước và cũng là những con người. Ông yêu tự do với tất cả nhiệt huyết của một con người từng phải nếm trải không có tự do. Ông trân trọng nhân phẩm của mỗi con người, nhân phẩm con người không dừng lại ở biên giới, nhân phẩm con người không thể bị tiêu diệt bởi những kẻ độc tài.

Có lẽ hơn ai hết, John khinh bỉ sự lạm dụng quyền lực, ông không thể chịu được những kẻ độc đoán chuyên quyền. Ông bênh vực người yếu thế, ông bênh vực những người bị người ta lãng quên ở những nơi bị lãng quên. Một người bạn từ thời học trường hải quân nhớ lại khi John thấy một cậu lớp trên bắt nạt một cậu lính mới, John đã bảo cậu kia nếu giỏi thì ra chơi nhau với mấy đứa cùng lớp nhé. Tinh thần ấy hiện rõ ở ông trong suốt sáu thập kỷ phụng sự.

Sức mạnh ấy và niềm tin ấy có từ đâu? Có lẽ được bắt nguồn từ gia đình nơi danh dự là khí thở hay là từ kinh nghiệm chính bản thân ông từng bị đối xử tàn bạo đã để lại những đau đớn thể xác mà ông phải chịu đựng suốt cả cuộc đời. Hay là từ tận thẳm sâu niềm tin về luân thường đạo lý. Dù nguồn gốc đó là từ đâu, lòng dũng cảm cùng với sự chân thành là bản chất đã làm nên con người John, đó cũng là điều tương tự đã làm nên quốc gia này.

Sự kết hợp giữa lòng dũng cảm và sự chân thành đã làm cho quân đội Mỹ trở thành điều gì rất mới trong lịch sử. Một sức mạnh mãi mãi sẽ không ai sánh được. Sự kết hợp giữa lòng dũng cảm và sự chân thành đã đưa Mỹ vào hành trình vào thế giới để giải phóng trại tập trung giết chóc, để canh gác chống lại cực đoan và phụng sự, vì nền hoà bình thực sự chỉ có khi có tự do. John cảm nhận được điều đó từ trong máu mình.

John luôn bảo rằng ông không phải là con người hoàn hảo nhưng ông dành cả cuộc đời cho những ý tưởng quốc gia hoàn hảo mà con người có thể tạo dựng. Ông hành động với động lực về viễn cảnh Mỹ luôn hướng về phía trước, tiến lên cao hơn vững vàng trên nền tảng những nguyên tắc quốc gia. Ông coi Tổ quốc không phải chỉ là một nơi của quyền lực mà là một ngọn hải đăng chiếu sáng những ước mơ không tắt của con người. Là nơi bênh vực những người bị áp bức, là nơi bảo vệ hoà bình, là lời hứa, không gì lay chuyển được, không bao giờ phai mờ, không ai sánh bằng.

Sức mạnh của dân chủ được hun đúc bởi việc luôn khẳng định những nguyên tắc nền tảng và Mỹ đã luôn xuất hiện những vị lãnh đạo xứng tầm, nhất là vào những thời điểm cần nhất.

John đã được sinh ra để xứng với những thử thách lớn lao như thế, để bảo vệ và để tỏ rõ những lý tưởng của quốc gia chúng ta. Nếu chúng ta từng có lúc nào quên mất mình là ai, hoặc mệt mỏi bởi sự nghiệp đang theo đuổi thì tiếng nói của John sẽ vang lên bên tai ta như một lời thì thầm để nhắc ta. Chúng ta tốt hơn là như thế. Mỹ tốt hơn là như thế.

John là một tâm hồn không biết nghỉ. Ông thực sự không bao giờ tìm hào quang ở thành công hoặc chìm trong thất bại bởi vì ông luôn đã tiến lên làm điều gì mới, ông nói là ông không thể nào ở mãi trong cùng một trải nghiệm.

Một trong những cuốn sách ông viết có lời kết “và tôi đã tiến bước” và ông đã tiến lên. Ông có lẽ không muốn chúng ta dừng lại, mỗi chúng ta đều đã tốt hơn vì đã từng có John bên cạnh chúng ta trong cuộc đời mình. Ông ra đi làm trần gian nhỏ lại. Chúng ta sẽ mãi nhớ ông như ông đã thế, không gì lay chuyển được, không bao giờ phai mờ, không ai sánh được.

K.C. dịch