Bauxite Việt Nam

André Menras Hồ Cương Quyết

Bạn đọc thân mến,

Nhắc đến cái tên André Menras hẳn nhiều người Việt chúng ta đều biết ông là một người bạn Pháp chân thành của dân tộc Việt Nam, từ nhiều thập kỷ nay đã dấn thân hết mình cho độc lập, tự do của đất nước Việt, cho mục tiêu hạnh phúc, bình đẳng, bình quyền thật sự của con người Việt Nam. Vì dấn thân mà ông từng phải nếm cơm nhà tù dưới chế độ Sài Gòn trước 1975, rồi sau này lại bị xua đuổi, bị nghi ngờ, theo dõi, cấm đoán khi ông còn tình nguyện đến Việt Nam nhiều lần, ra tận đảo Lý Sơn quay bộ phim “Hoàng Sa, nỗi đau mất mát” để truyền đi cho thế giới biết về bộ mặt nham hiểm của kẻ thù Trung Cộng xâm lược Biển Đông, song song với cuộc đấu tranh gian khổ của nhân dân Việt Nam nhằm giữ gìn biển đảo thân yêu của mình, cũng như nhằm xây dựng một cuộc sống cho ra sống sau mấy mươi năm hy sinh vì độc lập mà mình xứng đáng được hưởng.

Người bạn Pháp có thể nói là đã sống chết vì đất nước Việt Nam trong gần cả một đời người ấy, hôm nay lại mở lòng bằng những lời tâm huyết, thông qua trang Bauxite Việt Nam gửi đến XHDS chúng ta. Ông nói về chuyện bầu cử của nước Mỹ năm 2020 và về Tổng thống Donald Trump.  Ông không hề lên mặt dạy dỗ ai mà chỉ muốn nói lên những suy nghĩ từ đáy tâm can, được nung nấu trong suốt 4 năm qua, khi ông cũng như nhiều người dân châu Âu, lần lượt trải nghiệm những gì là xáo trộn, va động, kể cả sứt mẻ, mất mát trong tình cảm và tư tưởng, để từng bước nhìn nhận đúng bản lại diện mục của vị Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ, cùng với những chính sách đối nội và đối ngoại “hô mưa gọi gió” trong nhiệm kỳ 2016-2020 của ông ta, trong chiều hướng tác động nhiều mặt, dù tốt hay xấu, dù trực tiếp hay gián tiếp nhưng phải nói là rất mạnh mẽ, đến cục diện toàn cầu.

André Menras biết rằng không phải chỉ mình ông hay người dân các nước châu Âu mà chính người Việt, nhất là anh chị em XHDS, trong 4 năm qua cũng đã có những phản ứng trái ngược, thậm chí vì đó mà bị chia rẽ ghê gớm, trước lời nói và việc làm của nhân vật đứng đầu siêu cường số 1 thế giới mà ông đang đề cập. Hiểu rõ tâm tư thầm kín của cộng đồng người từng bám trụ mấy nghìn năm trên giải đất hình chữ S vốn không đội trời chung với kẻ thù truyền kiếp phương Bắc, ông xoáy vào cái câu hỏi rất cần được giải ảo mà chính ông đã tự giải ảo cho mình: Trump có  phải là vị cứu tinh sẽ giải thoát dân tộc Việt và cả nhân loại ra khỏi nanh vuốt con sói Tàu đang ngày một lấp ló khuôn mặt của Hitler hay không là điều rất đáng nghi ngờ, bởi ngay trên gương mặt đằng đằng sát khí của chính vị Tổng tư lệnh quân đội Mỹ luôn ra oai đánh Tàu bằng chính sách thuế khóa sấm sét trong gần hai năm cuối nhiệm kỳ của ông, và cả cái nộ khí rút nước Mỹ ra khỏi tổ chức quốc tế này đến tổ chức quốc tế khác, thật không dễ tìm được những nét đẹp mềm mại nhân văn để có thể gắn kết thế giới dân chủ văn minh lại một khối với nhau nhằm hợp lực bao vây và trói chân con sói lại bằng nhiều cách thật linh hoạt, khiến nó muốn quẫy cũng không sao quẫy được.

Tiếp ngay đấy ông thẳng thắn đặt lại một vấn đề cho tất cả mọi người cùng sáng tỏ: XHDS của người Việt vốn bắt nguồn từ những yêu cầu nội tại của đất nước Việt Nam mà ra đời, và chắc chắn cũng xuất phát từ những yêu cầu bức thiết đặt ra trong thể chế độc tài của xã hội Việt Nam trước mắt, như quyền sống, quyền sở hữu, quyền xây dựng một nền tư pháp độc lập, quyền tự do ngôn luận, quyền lập hội… của gần 100 triệu con dân Việt Nam mà tồn tại và phát triển, vậy có lẽ nào chỉ vì một con người có sức kích động người khác như Donald Trump mà chúng ta bỗng quên hết, không còn nhớ mình đang vì ai, vì mục đích gì mà hiện diện ở trên đời.

Cả bài viết của André Menras theo chúng tôi, là một tiếng nói tự bạch, một sự giãi bày của tình bạn, của tri kỷ tri âm. Người Việt Nam được tiếng là sống rất có nghĩa có tình, không lý gì để cho những định kiến giằng xé mà nỡ quay lưng, không chịu khó nhìn sâu vào sự thật đang nở hoa trong tấm lòng bè bạn.

Nghĩ như thế, chúng tôi xin trân trọng gửi bài viết này đến quý bạn đọc.

Bauxite Việt Nam 

Độ này, trang Facebook của tôi đã bị ô nhiễm nặng nề vì cuộc bầu cử Mỹ và cái mà tôi gọi là trận đấu Trump-Biden. Thế giới gọi là tự do đã phải chứng kiến cuộc ẩu đả toàn quốc có thể sánh với cái sân trường học trong giờ chơi ầm ĩ nhất. Sau một thời gian tránh né bình luận, cuối cùng không kiên nhẫn nổi nữa, tôi quyết định phát biểu ý kiến, một cách minh bạch và an nhiên. Coi như đó như là sự minh định dứt điểm của một công dân Pháp và Việt Nam bị quá tải bởi cuộc đối thoại giữa những người điếc, của những người nhầm chiến tranh và chiến địa.

Trước hết, xin đừng nói tôi là người thuộc phe Biden. Tôi chưa bao giờ đứng về phe này vì Obama đã làm tôi thất vọng. Đợi hoài chẳng thấy những cải thiện lớn về dân chủ, kinh tế, xã hội và môi trường. Washington lại lùi bước trước sự bành trướng của Trung Quốc trong sự lệ thuộc về kinh tế, tài chính và phản ứng yếu ớt trước những khiêu khích nghiêm trọng của Bắc Kinh ở khu vực châu Á nói chung và ở vùng biển Đông Nam Á nói riêng.

Nhưng tôi cũng xin nói rõ rằng tôi thấy Biden đỡ “xấu” hơn Trump (Bernie Sanders thì đã bị loại); tôi tuyệt đối không có một chút cảm tình nào với tay tỉ phú dân tuý chủ nghĩa, với đủ loại bức tường ô nhục và lố bịch mà ông ta dựng lên, với thái độ kỳ thị chủng tộc, khinh miệt phụ nữ, căm thù báo chí (báo chí độc lập với chính quyền), làm ăn bất minh với Putin, màn kịch “hữu hảo” thậm chí thân mật với Tập Cận Bình, trò đùa với tên sát nhân Kim Jong Un, những tweet nộ khí sặc mùi dân tuý, biệt phái và hung hăng. Cuối cùng, nhắc lại tội phạm của Bắc Kinh trong việc để đại dịch lan tràn cũng như sự cảnh báo quá rụt rè của Tổ chức y tế thế giới (WHO), tôi đồng thời đã tố cáo tội vô trách nhiệm và lang băm của Trump trong thảm kịch đại dịch đã và sẽ gây ra cái chết của hàng trăm ngàn người dân Mỹ, lên án Tổng thống Mỹ đã khinh thường các quyền con người, trong đó có quyền về sức khoẻ và bảo vệ y tế của người dân, đặc biệt những người nghèo khó.

Thế là trang FB của tôi tràn ngập những lời hạch hỏi, công kích thậm chí thoá mạ, đe doạ, từ một số người Việt sống ở Mỹ – xem ra Mỹ hơn cả Mỹ – và ở Việt Nam.

Tôi xin bình tĩnh nói với tất cả những người bạn (thiện chí hay không) ấy rằng đối với các nhân vật như Trump hay Biden, Macron hay Trọng, tôi không có phản ứng tình cảm cá nhân nào cả. Họ là những chính khách, nên tôi cảnh giác, thế thôi. Tôi xét đoán họ trên hành động của họ và đối chiếu với những điều mà tôi coi là giá trị nhân văn và chính trị. Đó là những giá trị mà tôi coi trọng nhưng không bắt buộc người khác phải chấp nhận, song đó là những gì tôi không thế câm nín hay đem ra bán. Đó là sự tôn trọng và mở rộng các quyền con người để chống lại những thảm hoạ nhân đạo, xã hội, môi trường, những xung đột chủ quyền mà những đại tập đoàn ngân hàng, tài chính và công nghiệp áp đặt lên nhân loại để kiếm lợi riêng cho mình. Tôi tin tưởng rằng chỉ có thể lật ngược cái logic tàn phá của đường lối phát triển phi tự do và sát nhân ấy bằng cách nắm vững các quyền cá nhân và quyền công dân, thông qua một cuộc tranh đấu gian khổ, nguy hiểm mà tất yếu. Quyền con người không biên giới, dân chủ củng cố và mở rộng: đó là vũ khí của tiến bộ, nền tảng và động lực của ngôi nhà chung của loài người. Nếu căn cứ vào những giá trị ấy để xét đoán Trump thì phải nói rằng nhà tỉ phú cuồng tay cuồng mồm ấy không nắm trong tay tương lai sáng sủa cho Hoa Kỳ, cũng không cho cộng đồng quốc tế mà Việt Nam là một thành tố.

Ngày nay nguy cơ đáng lo ngại đối với tôi là nạn bành trướng của Trung Quốc và của Nga, không phải chỉ vì họ mở rộng sự khai thác và huỷ hoại trên quy mô hành tinh – họ cũng không phải là những thủ phạm duy nhất – mà còn vì, nghiêm trọng hơn nữa, họ đang củng cố một hệ thống chính trị độc tài, mà trong bối cảnh khủng hoảng hiện nay, lại có vẻ đạt được kết quả kinh tế ổn định, vẽ ra một con đường khả dĩ, thậm chí hấp dẫn. Chúng ta đang sống trong thời đại mà công chúng có tâm lý đi tìm những “người hùng”, ăn to nói lớn, một mình quyết đoán, ra tay cứu vớt những nhân dân đang hoang mang, bị bỏ rơi, bị phản bội. Không ít người công dân sẵn sàng hy sinh quyền tự do của mình với hy vọng bảo vệ được cái ăn cái ở của mình. Thời đại mà những dòng tweet của lãnh tụ thay thế cho thảo luận nghị trường, cho thông tin báo chí khách quan, mà những sắc lệnh tình huống được soạn thảo vội vã trong hậu trường trở thành thánh kinh phải được áp dụng ngay tức thì. Trump nằm trong trào lưu ấy, làn sóng của những “người hùng dân tộc”, những “anh Hai” của xã hội đen.

Không, không thể vì những biện pháp tình thế, tạm thời – tuy là rất tích cực – của Trump chống lại Bắc Kinh mà tôi có có thể đặt tín nhiệm vào sự minh triết của một tay cao bồi trọc phú mê golf, ngày đêm bắn tweet lên mạng, bổ nhiệm và cách chức cận thần như chong chóng, ném đá vào những người phản biện như một tên độc tài. Bắc Kinh không chết và sẽ không chết vì tăng thuế nhập khẩu, vì các viện Khổng Tử ở Hoa Kỳ bị đóng cửa, vì mấy điệp viên bị trục xuất. Bắc Kinh sẽ chỉ đổ vỡ trước lực đẩy dân chủ trước hết ở trong nội bộ Trung Hoa, và trong một bối cảnh quốc tế thuận lợi cho các quyền tự do. Còn Trump, với căn tính một mình quyết định mọi chuyện, với xu hướng vị kỷ và ấu trĩ rút khỏi sân khấu quốc tế, đối với tôi, không phải là con người của tình huống. Xin đừng đòi tôi phải ủng hộ một nhà độc tài tập tễnh vì lợi ích của cuộc đấu tranh chống nạn độc tài của Bắc Kinh. Tôi không cận thị đến độ ấy.

Các bạn hãy tha thứ cho tôi nếu các bạn bị sốc bởi những lời nói trên. Tình hình chính trị vừa qua của nước Mỹ đã cho tôi đo được sự yếu kém đáng buồn của các lực lượng dân chủ Việt Nam, đã hiển hiện trong sự phân cực tối đa, trong sự ám ảnh vì tình hình Mỹ đến mức quên hẳn tình hình Việt Nam. Làm như đáp án của các vấn đề nhân quyền, tự do Việt Nam trông chờ ở cứu tinh là Trump. Đây là tôi nói chung. Cá biệt thậm chí có người thề hy sinh tính mạng vì con người đội mũ cát-két đỏ. Siêu thực hơn, có vị còn hiến kế cho Trump “thành lập ban tuyên giáo (như cộng sản) để định hướng và đập tan bọn phản quốc thoái hoá, tự chuyển biến như tên Obama”. Tôi cũng được chứng kiến tận mắt các cuộc trao đổi ý kiến, trình bày quan điểm có lý lẽ và hoà nhã đã nhanh chóng biến thành đấu tố, chửi rủa. Người ta chụp mũ thù địch lên mọi phát biểu, mọi thông tin, thật hay giả. Y hệt trò trêu tức “êu êu” tiếng Pháp gọi là “bisque, bisque, rage” của trẻ em lớp mẫu giáo… Bốn ngàn năm lịch sử, hy sinh đoàn kết để dân tộc trường tồn, để kiến tạo quốc gia, mà rốt cuộc, chỉ sau 45 năm “xây dựng chủ nghĩa xã hội”, đã xâu xé nhau vì Trump-Biden, quên hẳn những vấn đề dân tộc trọng đại để chú tâm đếm phiếu ở Pennsylvania hay bang nào khác: đau đớn thay! Cả một trò nghi binh, một món quà quý mà Donald Trump đã mang tặng Nguyễn Phú Trọng và đồng chí của ông là Tập Cận Bình! Có đa nghi quá không, nếu tôi ngờ rằng không ít dư luận viên đã được chính quyền trả tiền để đổ thêm dầu vô lửa của các mạng xã hội.

Tin tưởng rằng sự hợp tác nhà nước – nhà nước giữa Mỹ và Việt Nam sẽ mang lại dân chủ ở Việt Nam và độc lập đối với Trung Quốc, theo tôi là một điều hoàn toàn sai lầm. Năm 2017, nhân dịp phó hội thượng đỉnh APEC ở Đà Nẵng, Trump đã nhắc tới Hai Bà Trưng và nói đại ý “Hãy tự cứu, rồi Trời sẽ giúp người”. Bài học cay đắng của nhân dân Tây Ban Nha còn đó. Chế độ độc tài và ngục tù đẫm máu của Franco đã trường tồn suốt 30 năm sau khi chế độ phát xít của Hitler sụp đổ cũng nhờ sự hợp tác hữu hảo và sự tiếp máu kinh tế của Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ.

Tự do và quyền con người ít khi nào nằm trong cuộc thương lượng cả gói dẫn tới hiệp định thương mại hay mậu dịch giữa các quốc gia. Chẳng bao giờ nằm trong cái gùi lưng của ông già Nô-en, dù là Trump hay Biden, đó là kết quả những cuộc đấu tranh cam go nhất của nhân dân. Ngoài ra, chỉ là ảo tưởng!

A.M.

Tác giả gửi BVN