Nhóm Phóng viên Báo Người Lao động – Ngày 23/11/2023

Sự "mất tích" một nội dung quan trọng được Sở Công Thương tỉnh Lâm Đồng lý giải do thiếu tài liệu... dù nội dung ấy xuất hiện trong chính văn bản của sở này 11 ngày trước đó.

Sau 20 ngày phóng viên báo Người Lao Động gửi câu hỏi cho Sở Công Thương tỉnh Lâm Đồng về những thông tin liên quan tới 3 Dự án thủy điện Đắk R’lấp 1, 2, 3, đến chiều 21-11, ông Hoàng Trọng Hiền, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh, ký văn bản phản hồi.

Lý do đề xuất

Nói về cuộc họp ngày 23-10-2020 mà đại diện Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) cùng Vườn Quốc gia (VQG) Cát Tiên không đồng ý bổ sung quy hoạch 3 dự án thủy điện Đắk R’lấp 1, 2, 3 nhưng Sở Công Thương vẫn đề xuất với UBND tỉnh Lâm Đồng, ông Hiền viện dẫn diện tích chiếm đất của 3 dự án chỉ 1/4 ở tỉnh Lâm Đồng (153 ha), còn lại 3/4 ở tỉnh Đắk Nông và Bình Phước.

Tháng 12-2018, Sở NN-PTNT tỉnh Lâm Đồng thống nhất đề nghị UBND tỉnh trình Thủ tướng cho chủ trương khảo sát, lập hồ sơ bổ sung 3 Dự án thủy điện Đắk R’lấp. Tuy nhiên, khi Công ty CP Đầu tư và Phát triển Năng lượng sạch Tây Nguyên (Công ty Năng lượng sạch Tây Nguyên) đã hoàn thiện hồ sơ bổ sung quy hoạch thì tại cuộc họp trên, Sở NN-PTNT mới không đồng thuận bổ sung 3 dự án này vào quy hoạch với lý do toàn bộ diện tích chiếm đất 3 dự án nằm trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng VQG Cát Tiên.

Bên cạnh đó, giữa tháng 12-2018, UBND tỉnh Lâm Đồng đã thống nhất với Bộ Công Thương, Văn phòng Chính phủ trình Thủ tướng chấp thuận cho Công ty Năng lượng sạch Tây Nguyên khảo sát, nghiên cứu, lập hồ sơ bổ sung quy hoạch. Tỉnh Lâm Đồng cũng tham khảo ý kiến bộ ngành trung ương, 2 tỉnh Đắk Nông và Bình Phước, kết quả cho thấy đều chấp thuận bổ sung 3 dự án vào Quy hoạch Điện VIII. Vì vậy Sở Công Thương tham mưu cho UBND tỉnh đề xuất bổ sung quy hoạch 3 dự án thủy điện Đắk R’lấp 1, 2, 3 vào Quy hoạch Điện VIII.

Không đoái hoài bản đồ số?

Đề cập việc "mất tích" nội dung "Diện tích chiếm đất cả 3 dự án trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng nằm trong VQG Cát Tiên và nằm trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng, là khu vực được bảo toàn nguyên vẹn của VQG, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài - sinh cảnh đã được phê duyệt" trong Công văn số 2205 ngày 3-11-2020 của Sở Công Thương gửi UBND tỉnh Lâm Đồng, văn bản phản hồi của sở này cho rằng do không được cung cấp bản đồ để đối chiếu. Đáng nói là chỉ 11 ngày trước Công văn 2205, bằng Văn bản số 2124, chính Sở Công Thương đưa nội dung trên vào (?!).

Lãnh đạo Sở Công Thương cũng cho rằng tại cuộc họp ngày 23-10-2020, Sở NN-PTNT và VQG Cát Tiên không đồng ý bổ sung 3 dự án vào quy hoạch với lý do các dự án nằm trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của VQG Cát Tiên. Do vậy, Sở Công Thương đề nghị 2 đơn vị quản lý bảo vệ rừng trực tiếp tại khu vực đề xuất dự án này cung cấp bản đồ quy hoạch và quyết định phê duyệt quy hoạch VQG Cát Tiên để đối chiếu. 

Tuy vậy, 2 đơn vị không cung cấp hồ sơ tài liệu. Vì thế, không đủ cơ sở kết luận cả 3 dự án đều nằm trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của VQG Cát Tiên (!).

Trong khi đó, trao đổi với phóng viên báo Người Lao Động, ông Nguyễn Văn Minh, Phó Giám đốc VQG Cát Tiên, khẳng định tại buổi làm việc ấy các bên liên quan có đối chiếu, kiểm tra vị trí dự kiến 3 dự án thủy điện trên bản đồ số. "Hôm đó tôi không mang theo bản đồ giấy nhưng các bên làm việc trên bản đồ số, có trình chiếu để mọi người dự họp xem và đối chiếu và sau đó kết luận trong biên bản cuộc họp" - ông Minh kể lại. 

Vẫn rõ bản chất

Theo TS Vũ Ngọc Long – nguyên Viện trưởng Viện Sinh thái học miền Nam, việc bỏ nội dung "nằm trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng là khu vực được bảo toàn nguyên vẹn của VQG, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài - sinh cảnh" là đánh lừa dư luận để giảm nhẹ sự chú ý, tác động. Điều này không che giấu được bản chất sự việc vì hình ảnh, video mà báo Người Lao Động đăng tải đã cho thấy thực tế khu vực này là rừng gì.

Từ chối vì đụng tới rừng

Ngày 22-11, một doanh nghiệp cho biết đầu năm 2022 được một doanh nhân mời liên kết đầu tư tại vị trí 3 Dự án thủy điện Đắk R’lấp 1, 2, 3. Tuy nhiên, sau khi đi thực địa vào tháng 5-2022 và nghiên cứu các yếu tố liên quan, doanh nghiệp này đã từ chối hợp tác vì các dự án này đã đụng vào diện tích lớn rừng, trong đó có cả rừng đặc dụng của VQG Cát Tiên.

Tuy nhiên, trả lời phóng viên báo Người Lao Động, ông Nguyễn Văn Quý, Giám đốc Công ty Năng lượng sạch Tây Nguyên, phủ nhận phía ông có mời công ty khác hợp tác đầu tư vào 3 dự án thủy điện Đắk R’lấp 1, 2, 3. "Làm gì có cái nào đâu. Đang đề xuất chứ có làm gì đâu mà hợp tác đầu tư" - ông Quý nói.

*

 Xem thêm báo Người Lao Động từ số ra ngày 14-11:

ĐIỀU TRA ĐẶC BIỆT: Bất an với 3 Dự án thủy điện Đắk R’lấp - "Mất tích" một nội dung quan trọng 

Ba dự án thủy điện được Bộ Công Thương đưa vào Quy hoạch phát triển điện giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 nhưng hồ sơ có nhiều bất thường.

Trong báo cáo tóm tắt bổ sung quy hoạch các dự án thủy điện mà Công ty CP Đầu tư Phát triển Năng lượng sạch Tây Nguyên (Công ty NLS Tây Nguyên) gửi Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công Thương vào ngày 12-6-2020, 3 dự án thủy điện Đắk R’lấp 1, Đắk R’lấp 2, Đắk R’lấp 3 nằm ở trung lưu sông Đồng Nai.

Cán bộ Hạt Kiểm lâm Cát Tiên và Trạm Kiểm lâm Bù Sa kiểm tra khu vực vùng lõi Vườn Quốc gia Cát Tiên – vị trí dự kiến làm thủy điện Đắk R’lấp 2. Ảnh: Trường Nguyên.

Doanh nghiệp "mạnh miệng"

Trong đó, Đắk R’lấp 1 nằm ở xã Đắk Sin (huyện Đắk R’lấp, tỉnh Đắk Nông), xã Đồng Nai Thượng (huyện Cát Tiên) và xã Lộc Bắc, huyện Bảo Lâm (tỉnh Lâm Đồng). Dự án thủy điện Đắk R’lấp 2 nằm ở xã Hưng Bình (huyện Đắk R’lấp, tỉnh Đắk Nông) và xã Đồng Nai Thượng (huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng). Dự án thủy điện Đắk R’lấp 3 nằm ở xã Đồng Nai (huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước), xã Hưng Bình (huyện Đắk R’lấp, tỉnh Đắk Nông) và 2 xã Phước Cát, Đồng Nai Thượng (huyện Cát Tiên, tỉnh Lâm Đồng).

Hồ sơ của Công ty NLS Tây Nguyên thể hiện diện tích mặt hồ của 3 dự án thủy điện nói trên ở cao trình mực nước dâng bình thường đã lên đến 411 ha. Tức chỉ tính ở cao trình này thì toàn bộ 411 ha (gồm lòng sông và thảm thực vật hai bên sông) đều chìm trong nước. Đó là chưa kể diện tích thực tế lồi lõm trên mặt đất sẽ lớn hơn và cũng chưa kể các hạng mục nhà máy, cụm công trình đầu mối, kênh xả và những công trình phụ trợ, bãi thải, đường giao thông… sẽ ngốn thêm diện tích không hề nhỏ.

Thế nhưng, tổng diện tích chiếm đất (tỷ lệ diện tích các công trình xây dựng chiếm trên một khu đất nhất định) của 3 dự án mà Công ty NLS Tây Nguyên đưa ra chỉ là hơn 197 ha. Trong đó, diện tích đất có rừng trên 145 ha, chủ yếu là rừng hỗn giao, một ít rừng có cây tái sinh, rừng tre nứa, còn lại là đất trống. Vì vậy, khi đề cập hiệu quả của 3 dự án thủy điện, Công ty NLS Tây Nguyên đã rất "mạnh bút" cho rằng "đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội khá lớn, có tác động ảnh hưởng đến môi trường, đất đai không đáng kể và có thể khắc phục được sau khi hoàn thành việc thi công các công trình" (?!).

Hồ sơ một đằng, thực tế một nẻo

·       VIDEO ĐIỀU TRA: Bất ngờ với 3 dự án thủy điện ở Vườn quốc gia Cát Tiên (Phần 1)

·       VIDEO ĐIỀU TRA: Bất ngờ với 3 dự án thủy điện ở Vườn quốc gia Cát Tiên (Phần 2)

Trong khi đó, biên bản cuộc họp lấy ý kiến của Vườn Quốc gia (VQG) Cát Tiên và ban, ngành tỉnh Lâm Đồng do Sở Công Thương tỉnh này chủ trì vào ngày 23-10-2020 thể hiện qua kiểm tra bản vẽ tổng mặt bằng sử dụng đất cho công trình thì diện tích mặt thoáng được đo trên bản vẽ nếu chỉ tính trên diện tích mặt hồ và cụm đầu mối, nhà máy, kênh xả đã trên 464 ha – cao hơn 2 lần so với diện tích chiếm đất trong hồ sơ đề nghị bổ sung quy hoạch của Công ty NLS Tây Nguyên. Như vậy, diện tích đất sử dụng giữa hồ sơ đề nghị bổ sung quy hoạch và thực tế đo trên bản vẽ đã có độ chênh lớn; diện tích đất có rừng của 3 dự án thủy điện cũng chẳng thể dừng lại ở con số 145 ha như hồ sơ đề nghị của doanh nghiệp.

Hơn nữa, liệu rừng nằm trong diện tích chiếm đất của 3 dự án chỉ là rừng hỗn giao, có cây tái sinh, tre nứa như trong hồ sơ bổ sung quy hoạch hay là dạng rừng nào khác? 

Tại cuộc làm việc trên, đại diện Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lâm Đồng khẳng định qua kiểm kê hiện trạng rừng và đất lâm nghiệp, tổng diện tích đất trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng nằm trong 3 dự án thủy điện đều thuộc đối tượng rừng đặc dụng. Trong đó, riêng dự án thủy điện Đắk R’lấp 1 có diện tích chiếm đất tại 2 tiểu khu 418 và 419 thuộc rừng phòng hộ xung yếu.

Ông Nguyễn Văn Minh, Phó Giám đốc VQG Cát Tiên, đã thẳng thừng chỉ ra số liệu thống kê diện tích đất rừng trong đề án quy hoạch không đúng với thực tế. Theo ông Minh, tất cả diện tích đất sử dụng cho cả 3 dự án thủy điện đều "nằm trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng, là khu vực được bảo toàn nguyên vẹn của VQG, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài - sinh cảnh; là di tích quốc gia đặc biệt".

Kết quả buổi làm việc này cho thấy cả đại diện của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lâm Đồng và VQG Cát Tiên đều khẳng định việc đề nghị bổ sung quy hoạch 3 dự án thủy điện Đắk R’lấp 1, 2, 3 không phù hợp quy định hiện hành và không đồng ý bổ sung vào Quy hoạch phát triển điện giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch Điện VIII).

Theo quy định tại điểm b, khoản 3, điều 41a Nghị định 83/2020, phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng không được phép chuyển mục đích sử dụng rừng. Điểm a, khoản 1, điều 52 Luật Lâm nghiệp cũng nêu rõ không khai thác lâm sản trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt. Riêng việc xây dựng công trình nhà ở trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt là hành vi bị nghiêm cấm theo khoản 2, điều 7 Luật Đa dạng sinh học.

Ý kiến từ phía Vườn Quốc gia Cát Tiên tại buổi làm việc ngày 23-10-2020. Ảnh: Kỳ Nam

Nhóm Phóng Viên

Nguồn: NLD.com.vn