Bauxite Việt Nam

Tâm Don

Mùa hè năm 2018, một nam thanh niên ở quận Thương Nam (Cangnan), thị trấn Ôn Châu (Wenzhou), tỉnh Chiết Giang thi đậu vào một trường đại học danh giá ở Bắc Kinh- Trung Quốc. Cả nhà hết sức vui mừng, nhưng một cú điện thoại từ nhà trường đã sớm dập tắt niềm hoan hỉ của họ: vì người cha nằm trong danh sách « người không có điểm tín nhiệm », trường không thể nhận nam thanh niên vào học.

Ông Nguyễn Anh Tuấn – CEO của Diễn đàn toàn cầu Boston tại Diễn đàn InternetViệtNam2019(VIF19). Ảnh: Vietnamnet.

Vào năm 2014, Trung Quốc bắt đầu tiến hành xây dựng bộ Hệ thống đánh giá tín nhiệm xã hội của công dân. Bộ hệ thống này được các hãng công nghệ kỹ thuật số Trung Quốc do Alibaba đứng đầu phối hợp thực hiện bằng các thuật toán phức tạp theo đơn đặt hàng của chính phủ Trung Quốc.

Đến đầu năm 2018 đã có 10 tỉnh, thành phố ở Trung Quốc áp dụng bộ hệ thống này. Đến thời điểm hiện nay, đã có 23 triệu công dân Trung Quốc bị bộ hệ thống này chấm điểm thấp, và họ không thể mua vé máy bay, vé tàu cao tốc và thụ đắc các dịch vụ công khác. Theo đánh giá của báo chí nước ngoài, việc chính quyền Trung Quốc triển khai thực hiện Hệ thống đánh giá tín nhiệm xã hội của công dân đã khiến cho xã hội Trung Quốc ngột ngạt hơn bao giờ hết, công dân Trung Quốc bị giám sát toàn diện. Rất có thể phiên bản ngột ngạt ở Trung Quốc sẽ xuất hiện ở Việt Nam.

Vào ngày 23-3, báo điện tử Vietnamnet cho đăng tải bài viết "Chính phủ có thể vận hành bằng AI, đánh giá người dân qua điểm xã hội", trong đó dẫn thuật lời của ông Nguyễn Anh Tuấn- CEO Diễn đàn Toàn cầu Boston về một xã hội trí tuệ nhân tạo, nơi mà các công dân được đánh giá bằng hệ thống thang điểm xã hội còn chính phủ tạo ra các chuẩn mực chung để dẫn dắt người dân. Ông Nguyễn Anh Tuấn chính là cựu tổng biên tập báo Vietnamnet- tờ báo mạng đầu tiên ở Việt Nam.

Bài báo viết: "Trong xã hội trí tuệ nhân tạo, Diễn đàn toàn cầu Boston đưa ra 5 thang điểm để đánh giá công dân. Thứ nhất là công dân cơ bản, những người sống nghiêm túc theo hiến pháp và pháp luật. Thứ 2 là những công dân đóng góp giúp đỡ người khác và cộng đồng xã hội. Thứ 3 là những nhà sáng tạo ra các công nghệ mới, sản phẩm mới, dịch vụ mới. Thứ 4 là những nhà kiến tạo, những người có phát minh lớn, ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống nhân loại. Cuối cùng là những nhà lãnh đạo xuất chúng, có khả năng dẫn dắt một quốc gia, dân tộc.".

Bài báo còn cho biết “Diễn đàn toàn cầu Boston sẽ xây dựng ra những hệ thống đánh giá. Các công ty được đánh giá bằng điểm số trên thị trường chứng khoán. Các tổ chức phi lợi nhuận, phi chính phủ cũng có thể có được các điểm số từ hệ thống đánh giá xã hội. Điểm xã hội của công dân cũng sẽ được ghi nhận”.

Có lẽ, ông Nguyễn Anh Tuấn đã có chung nhận thức với chính quyền Trung Quốc khi quốc gia này vào năm 2018 đã dùng Hệ thống đánh giá tín nhiệm xã hội công dân để kiểm soát công dân qua đó bảo vệ chế độ cộng sản Trung Quốc. Thế giới đã cực lực lên án Hệ thống đánh giá tín nhiệm xã hội công dân của Trung Quốc vì nó vi phạm quyền riêng tư, quyền tự do của công dân. Kể từ khi áp dụng Hệ thống đánh giá tín nhiệm xã hội công dân đến nay đã có hơn 23 triệu người dân Trung Quốc không được mua vé máy bay, các phương tiện giao thông công cộng, hoặc thụ đắc các dịch vụ công khác. Hệ thống đánh giá tín nhiệm xã hội công dân của Trung Quốc đã làm cho con người vô cùng sợ hãi, khiến người dân co mình trong lạnh cóng, mất hết các khả năng phản kháng, qua đó giúp cho chế độ độc tài toàn trị Trung Quốc thêm vững chắc.

Ông Nguyễn Anh Tuấn "đưa ra 5 thang điểm để đánh giá công dân. Thứ nhất là công dân cơ bản, những người sống nghiêm túc theo hiến pháp và pháp luật". Ông Nguyễn Anh Tuấn có lẽ nào không biết một nguyên lý rằng, khi luật pháp bất công thì chống đối luật pháp ấy phải trở thành một nghĩa vụ của công dân, dĩ nhiên, công dân không có nghĩa vụ tuân theo luật pháp bất công? Ông Nguyễn Anh Tuấn cần phải đưa ra nhận định rằng, luật pháp và hiến pháp Việt Nam hiện nay bất công hay không bất công trước khi đưa ra đề nghị "để đánh giá công dân sống nghiêm túc theo hiến pháp và pháp luật". Nếu ông đánh giá hiến pháp và luật pháp Việt Nam hiện nay là tốt thì quả thực lời đề nghị của ông chỉ là một chính sách chính trị không hơn không kém. Còn nếu ông Nguyễn Anh Tuấn đánh giá hiến pháp và luật pháp Việt Nam hiện nay không tốt thì lời đề nghị của ông chẳng khác nào đồng lõa với chính quyền để cưỡng bức công dân Việt Nam vào vòng kim cô nghiệt ngã.

Các chính quyền của dân- do dân- vì dân không bao giờ đánh giá tín nhiệm công dân. Việc một chính quyền tiến hành đánh giá và xem xét tín nhiệm cộng dân bằng điểm số công nghệ chẳng khác nào việc xem xét lý lịch đến 3-4 đời trong các quốc gia độc tài toàn trị. Một chính quyền tốt là một chính quyền biết xây dựng và vun đắp các giá trị công dân, chỉ một chính quyền tồi tệ mới phán xét và đánh giá mức độ tín nhiệm công dân.

Trên hết, các mức thang đánh giá tín nhiệm công dân( mô phỏng Hệ thống đánh giá tín nhiệm  xã hội công dân của Trung Quốc) mà ông Nguyễn Anh Tuấn đề xuất sẽ vi phạm quyền riêng tư của người dân, quyền tự do của người dân- quyền tối cao và thiêng liêng nhất.

Có phải  ông Nguyễn Anh Tuấn đang nói lời của chính quyền Việt Nam để dọn đường dư luận, ném đá dò đường cho việc áp dụng hệ thống đánh giá tín nhiệm xã hội công dân mà Trung Quốc đang thực hiện lên nhân dân Việt Nam?

Ông Nguyễn Anh Tuấn nên nhớ, chính quyền được sinh ra để phục vụ nhân dân và nhân dân có quyền phán xét và đánh giá chính quyền ấy, chính quyền không có trách nhiệm đánh giá tín nhiệm công dân.

Ông Nguyễn Anh Tuấn ạ, người viết bài này tin rằng, nhân dân Việt Nam không cần hệ thống đánh giá của Diễn đàn toàn cầu Boston do ông giữ vị trí CEO - một phiên bản khác của Hệ thống đánh giá tín nhiệm xã hội công dân của chính phủ Trung Quốc. Nếu ông áp đặt hệ thống đánh giá của Diễn đàn toàn cầu Boston lên nhân dân Việt Nam, trong tương lai, lịch sử sẽ ghi nhận ông là một tội đồ.

Trong quá khứ, việc Việt Nam bê nguyên xi nhiều chính sách sai lầm của Trung Quốc để áp dụng vào Việt Nam đã gây nên những thảm cảnh đau lòng. Đó là chính sách cải cách ruộng đất ở miền Bắc trong giai đoạn 1954-1956, chính sách cải tạo công thương 1958-1960, chính sách hợp tác hóa nông nghiệp 1958-1960, cách mạng văn hóa tư tưởng, chính sách quốc hữu hóa kinh tế, chính sách hộ khẩu....Nếu Việt Nam bê nguyên xi mô hình Hệ thống đánh giá tín nhiệm xã hội công dân của Trung Quốc vào Việt Nam, Việt Nam chắc chắn sẽ gây nên những nỗi đau tinh thần khủng khiếp trong xã hội.

Có lẽ nào ông Nguyễn Anh Tuấn muốn Việt Nam có một xã hội khiến người ta nhớ lại những gì được nhà văn George Orwell mô tả trong tiểu thuyết « 1984 » : chính quyền muốn kiểm soát tất cả, mọi nơi mọi lúc và cả tư tưởng con người?

T.D.

VNTB gửi BVN