Bauxite Việt Nam

Ruki Fernando & Manushika Cooray, Daily Mirror ngày 28.4.2025

Bản dịch được thực hiện bằng ChatGPT, Bauxite Việt Nam hiệu đính

Ông Minh Tuệ là một người Việt Nam, tự mô tả mình là một người học trò bình thường và đang thực hành những điều Đức Phật đã dạy trong kinh điển. Ông đã đi bộ chân trần khắp Việt Nam, chỉ ăn mỗi ngày một bữa (vào buổi sáng) thức ăn nhận được từ người khác, ngủ ngoài trời và không nhận tiền bạc. Ông không sở hữu tài sản gì, ngoại trừ một vài vật dụng thiết yếu như bát đựng thức ăn và nước uống. Y phục thì tự may, bằng những mảnh vải bỏ đi mà ông nhặt được trên đường đi.

Ông Minh Tuệ là người thứ ba từ phía trước và được nhìn thấy trong lúc đi bộ.

Ông Minh Tuệ (ngoài cùng bên phải) chỉ đơn giản là đi bộ đến Jaffna và không tham gia vào cuộc rước hay cuộc hành hương Pada Yatra (Nguồn ảnh: Các tình nguyện viên hỗ trợ ông Minh Tuệ tại Sri Lanka).

Lối sống giản dị và nỗ lực noi theo Đức Phật của ông Minh Tuệ được nhiều người Việt Nam nhìn nhận như một sự đối lập với hình ảnh tăng đoàn Phật giáo truyền thống tại Việt Nam, những người bị cho là có mối quan hệ chính trị với chính quyền áp chế và sống cuộc sống sung túc. Ông Minh Tuệ trở nên rất nổi tiếng trong cộng đồng người Việt, kể cả những người sống ngoài nước, với những đoàn người đi theo ông trong các cuộc hành trình, và rất nhiều người khác ủng hộ ông về mặt tinh thần.

Ông đã đi bộ vượt ra ngoài biên giới Việt Nam đến các quốc gia láng giềng như Lào, Thái Lan, Malaysia, Indonesia và Singapore. Một số tín đồ còn đi theo ông cả trong những chuyến hành trình ở nước ngoài. Các tình nguyện viên Việt Nam cùng đồng hành và hỗ trợ ông, bao gồm cả những người gốc Việt đến từ Singapore, Úc, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh. Các Youtuber và truyền thông cũng đã theo sát hành trình của ông để cập nhật tin tức cho những người theo dõi.

Ông Minh Tuệ đã đến Sri Lanka vào ngày 10 tháng 4 năm 2025 và được cấp thị thực 30 ngày; các giấy tờ liên quan đến chuyến đi của ông đã được các tác giả bài viết này kiểm chứng. Ông dự định đi bộ đến Jaffna và từ đó sang Ấn Độ trước khi visa hết hạn. Đặt chân đến Sri Lanka là ông bắt đầu đi bộ, và đến ngày 17 tháng 4, ông đã đi từ Katunayake đến khu vực quanh Narammala.

Trong các cuộc hành trình, ông Minh Tuệ và những người đi theo ông – khoảng 34 người (cộng thêm khoảng 10 người hỗ trợ) – luôn giữ im lặng; mỗi người đi nối đuôi nhau theo cách thiền định, khá giống với cách các nhà sư Sri Lanka thực hiện trong nghi thức 'pinda patha'. Phương thức di chuyển này đảm bảo họ không gây cản trở cho người đi bộ, giao thông hoặc trật tự công cộng. Người dân Sri Lanka không ghi nhận bất kỳ sự gián đoạn trật tự công cộng nào do họ gây ra trong suốt quá trình di chuyển trên đảo.

Những cáo buộc nhằm vào ông Minh Tuệ

Ngày 13 tháng 4, Ban Phật giáo Quốc tế thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã gửi một lá thư đến vị Mahanayaka của phái Malwatta, nêu lên những cáo buộc đối với ông Minh Tuệ. Lá thư này đã được các tác giả bài viết xem qua. Các cáo buộc bao gồm: mặc y phục nhà sư Phật giáo khi chưa thọ giới, cố gắng thành lập một giáo phái bất đồng, gây chia rẽ và làm tổn hại đến danh tiếng cũng như sự đoàn kết của Phật giáo Việt Nam, và đe dọa trật tự công cộng cùng danh tiếng quốc gia. Lá thư cũng cho rằng Minh Tuệ được các cá nhân và tổ chức chống chính phủ hậu thuẫn nhằm lợi dụng hình ảnh của ông để bôi nhọ chính quyền Việt Nam và chia rẽ tăng đoàn Phật giáo. Tuy nhiên, các cáo buộc cụ thể hoặc bằng chứng minh chứng cho các cáo buộc này không được đưa ra.

Bức thư yêu cầu Đại Trưởng lão [Mahanayaka Thera] của Tông phái Malwatta phối hợp với chính quyền Sri Lanka để xác minh và ngăn chặn ông Minh Tuệ cùng nhóm của ông tham gia vào bất kỳ hoạt động tôn giáo hoặc công cộng nào tại Sri Lanka, đồng thời hỗ trợ liên hệ với chính quyền Sri Lanka nhằm xử lý các trường hợp lợi dụng danh nghĩa tôn giáo để làm vỏ bọc cho các hoạt động chính trị lật đổ, gây phương hại đến sự đoàn kết của Phật giáo Việt Nam và chủ quyền của Nhà nước Việt Nam.

Những tác giả bài viết này đã biết từ nhiều nguồn tin Việt Nam rằng các cáo buộc trong thư là sai sự thật, và rằng một nhóm Tăng sĩ Phật giáo tại Việt Nam gần gũi với chính quyền đã thể hiện thái độ thù địch với ông Minh Tuệ do sự nổi tiếng ngày càng tăng của ông trong cộng đồng người dân bình thường. Truyền thông cũng đã đưa tin rằng chính phủ Việt Nam từng cản trở các cuộc hành trình đi bộ của ông Minh Tuệ tại Việt Nam.

Ông Minh Tuệ đã phản hồi các cáo buộc trên, bản dịch lời phản hồi đã được các tác giả bài viết này xem qua. Ông Minh Tuệ khẳng định rằng ông không phải là nhà sư hay thầy giảng, và ông cũng không mang pháp danh "Thích" – vốn thuộc về Đức Phật. Ông cũng cho biết mình không phải thành viên của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, không mặc áo cà sa, và không giả danh bất kỳ ai.

Phản ứng trái chiều từ Sri Lanka

Vào khoảng ngày 16 tháng 4 tại Giriulla, một nhân chứng cho truyền thông biết rằng khi ông Minh Tuệ và nhóm của ông định vào nghỉ tại một ngôi đền Hindu địa phương, một nhà sư Phật giáo tại đó đã phản đối, viện dẫn lá thư cáo buộc nói trên. Vị sư địa phương này cho rằng ông Minh Tuệ và nhóm đi cùng là "giả sư và vi phạm pháp luật". Tuy nhiên, người dân Sri Lanka đã tỏ ra cảm thông với nhóm của ông Minh Tuệ, và cuối cùng họ đã được phép vào đền.

Phó Chánh Văn phòng Tông phái Malwatta, Đại đức Mahawela Rathanapala, được cho là đã nói với BBC Sinhala rằng Trưởng ban Phật giáo Việt Nam [the Chairman of the Department of Buddhism in Vietnam] đã gửi thư yêu cầu Đại Trưởng lão Malwatta không cho phép các hoạt động chống lại Giáo pháp của nhóm người Việt Nam này [Thượng tọa Thích Nhật Từ, người ký tên dưới bức thư chỉ là Trưởng ban Phật giáo Quốc tế TP Hồ Chí Minh. Người đảm nhận chức Trưởng Ban Phật giáo quốc tế Trung ương là Thượng tọa Thích Đức Thiện – BVN]. Đại đức cũng cho rằng những người này là 'sư giả', không được truyền giới theo luật Phật và rằng Trụ trì Tông phái Malwatta đã yêu cầu Tổng Ủy viên Phật giáo điều tra sự thật và thực hiện các biện pháp đối với việc vi phạm điều kiện thị thực thông qua Cục trưởng Di trú và Xuất nhập cảnh. Theo BBC Sinhala, Tổng Ủy viên Phật giáo đã cho biết họ đã thông báo cho Cục Di trú và Xuất nhập cảnh thực hiện các hành động cần thiết dựa trên lá thư từ Đại Trưởng lão Malwatta.

Cảnh sát ngăn cản ông Minh Tuệ

Ngày 21 tháng 4, các tác giả bài viết đã đến thăm ông Minh Tuệ và những người đi theo ông. Họ cho biết rằng cảnh sát đã ngăn họ đi bộ từ ngày 17 tháng 4 và thông báo miệng rằng họ không được phép đi bộ bằng thị thực du lịch. Cảnh sát không đưa ra bất kỳ mệnh lệnh hay văn bản nào.

Phát ngôn viên Cảnh sát, Giám đốc Cảnh sát cấp cao Buddhika Manathunga, được cho là đã nói với BBC Sinhala rằng "pada yathra" [bộ hành] được xếp vào loại hình diễu hành, cần có giấy phép của cảnh sát. Ông cũng nói rằng theo luật Di trú và Xuất nhập cảnh, không thể đến Sri Lanka bằng thị thực du lịch để tổ chức biểu tình. Dựa trên những lý do đó, họ đã được thông báo rằng hành động của họ là bất hợp pháp và cần xin phép để tiếp tục. Hoạt động của họ đã bị ngừng tại khu vực Kuliyapitiya.

Thái độ thù địch từ Cục Di trú

Ngày 22 tháng 4, các tác giả bài viết được biết rằng một số cán bộ từ Đơn vị Điều tra của Cục Di trú và Xuất nhập cảnh đã đến gặp ông Minh Tuệ và nhóm của ông, yêu cầu tất cả phải rời khỏi Sri Lanka trước ngày 26 tháng 4, dù thị thực của họ còn giá trị đến ngày 30 tháng 5 (30 ngày kể từ ngày nhập cảnh 10 tháng 4). 

Điều này cùng với việc bị cấm đi bộ đã khiến ông Minh Tuệ và nhóm quyết định mua vé máy bay để rời Sri Lanka vào đêm ngày 24 tháng 4.

Các nhân viên di trú đã tịch thu sáu hộ chiếu của những tình nguyện viên hỗ trợ ông Minh Tuệ. Họ yêu cầu một đại diện nhóm đến văn phòng Di trú trong vòng 2 ngày để nhận hướng dẫn về việc lưu trú và hộ chiếu. Ngày hôm sau (23 tháng 4), một số người đã đến văn phòng Di trú và được trả lại hộ chiếu sau nhiều giờ chờ đợi. Vé máy bay khứ hồi của họ cũng bị kiểm tra. Tuy nhiên, không có văn bản hoặc thông báo miệng nào về việc thị thực bị hủy hoặc rút ngắn thời hạn. Các cán bộ di trú chỉ thông báo miệng rằng họ không phản đối việc ông Minh Tuệ và nhóm đi bộ.

Đêm 24 tháng 4, ông Minh Tuệ và nhóm đã rời Sri Lanka đến Ấn Độ. Ông Minh Tuệ cho các tác giả bài viếtbiết rằng nguyên tắc của ông là tuân thủ mệnh lệnh của chính quyền nơi mình đến và không ở lại nơi không được hoan nghênh. Truyền thông cũng đã đưa tin về sự kiện này.

Việc ông Minh Tuệ phải rời đi sớm – một tổn thất cho Sri Lanka

Các tác giả bài viết đã gặp nhiều người Sri Lanka từng hỗ trợ ông Minh Tuệ và cảm nhận rằng đa số người dân Sri Lanka rất ủng hộ và chào đón ông Minh Tuệ cùng nhóm đi theo. Trong đó có hai nhà sư Phật giáo và một cư sĩ, những người đã nỗ lực tìm chỗ nghỉ ngơi cho nhóm khi một số nhà sư khác từ chối hỗ trợ.

Các tác giả cũng được biết rằng nhóm hỗ trợ ông Minh Tuệ đã thực hiện các hoạt động từ thiện giúp đỡ cộng đồng Sri Lanka trên đường đi. Nhóm này còn đóng góp cho kinh tế địa phương bằng cách sử dụng dịch vụ cửa hàng, khách sạn, phương tiện giao thông của Sri Lanka. Các tác giả tin rằng sự hiện diện và hành trình của nhóm đã góp phần vun đắp tình hữu nghị giữa người dân Sri Lanka và Việt Nam, nhất là giữa những người theo Phật giáo, và rằng Sri Lanka đã mất một cơ hội lớn để đón nhận giá trị tinh thần từ chuyến đi của ông Minh Tuệ, dù chỉ trong 30 ngày.

Đi bộ đến Jaffna có vi phạm điều kiện thị thực du lịch?

Theo trang web chính thức của Cục Di trú và Xuất nhập cảnh Sri Lanka, việc đi bộ, khất thực hoặc tham gia các hoạt động tôn giáo không bị cấm đối với người có thị thực du lịch. Nhiều du khách ở Sri Lanka tham gia các hoạt động tôn giáo công khai như rước kiệu tại các chùa lớn như “Dalada Maligawa” ở Kandy và “Gangaramaya” ở Colombo. Việc đi bộ xuyên nhiều ngày cũng phổ biến, như tuyến đường “Pekoe Trail”.

Hiến pháp Sri Lanka, Điều 10 bảo đảm quyền tự do tư tưởng, lương tâm và tôn giáo cho mọi người, không chỉ công dân. Điều 12 (1) đảm bảo mọi người đều bình đẳng trước pháp luật và được bảo vệ như nhau. Điều 11 bảo đảm không ai bị tra tấn hoặc đối xử vô nhân đạo, kể cả về mặt tinh thần.

Ông Minh Tuệ chỉ đơn thuần đi bộ đến Jaffna, không tổ chức hay tham gia diễu hành hoặc "pada yathra", và lựa chọn phương tiện di chuyển bằng đi bộ, theo lương tâm và tôn giáo của mình. Hình thức đi bộ không bị cấm bởi luật Sri Lanka, tương tự như đi xe đạp, ô tô, xe buýt hay tàu hỏa.

Vì vậy, các tác giả bài viết cho rằng quyết định của cảnh sát Sri Lanka ngăn cản ông Minh Tuệ và nhóm đi bộ đến Jaffna không có cơ sở pháp lý và đã vi phạm các điều 10, 12 (2) và 11 của Hiến pháp Sri Lanka.

Việc ngăn cản một nhà lãnh đạo tinh thần nổi tiếng có nền tảng Phật giáo đến từ một quốc gia láng giềng có phần lớn dân số theo Phật giáo có thể gây căng thẳng trong lòng dân chúng Sri Lanka và cản trở mối quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Sri Lanka, đồng thời làm tổn hại danh tiếng của Sri Lanka.

Ông Minh Tuệ và nhóm của ông có thể sẽ quay lại Sri Lanka nếu được chào đón và hỗ trợ. Nhiều người hy vọng điều đó sẽ xảy ra. Các tác giả tin rằng đa số người dân Sri Lanka, đặc biệt là giới Phật tử, sẽ chào đón và ủng hộ họ. Quan trọng hơn, các tác giả hy vọng rằng Nhà nước và đặc biệt là cảnh sát sẽ đảm bảo rằng hành trình của họ sẽ không bị cản trở bởi những người có động cơ riêng, dù từ Việt Nam hay Sri Lanka.

R.F. – M.C.