Bauxite Việt Nam

Thái Hạo

Xem những bài đăng kiểu này bạn cảm thấy thế nào? Có thấy sợ, thấy rút ra “bài học sâu sắc “gì không? Một cảnh bạo loạn (dù giả định) mà được truyền thông bằng thứ ngôn ngữ đầy hào hứng (náo loạn hồ Gươm, ôi náo loạn hồ Gươm), mô tả bằng emoji và các hình ảnh “cool ngầu” sáng chói, thì nó chỉ tạo ra sự vui nhộn, giải trí, hoặc thấy kịch tính và bị kích thích với các hình tượng đậm tính sử thi, anh hùng, phiêu lưu và mãn nhãn! Nếu biết rõ đây là một tình huống giả định, thì với những gì nó đang bày ra, người ta chỉ thấy một chương trình giải trí, không hơn.

Nhiều nghiên cứu truyền thông đã chỉ ra rằng, nếu hình ảnh tội phạm hoặc kẻ gây rối được thể hiện theo kiểu “nổi bật, ngầu, mạnh mẽ”, thì một bộ phận thanh thiếu niên có thể xem đó là hình mẫu để bắt chước, đó chính là cơ chế “hiệu ứng ngược”.

Hiệu ứng ngược là hiện tượng khi thông điệp tuyên truyền không chỉ không đạt mục tiêu mà còn thúc đẩy hành vi ngược lại. Điều này xảy ra khi thông điệp kích hoạt cảm xúc sai (thay vì lo lắng, lại tạo hứng thú hoặc thán phục); gợi ra sự đồng cảm hoặc ngưỡng mộ với đối tượng đáng lẽ phải bị răn đe; tạo ra cảm giác “thử thách” hoặc “cấm thì càng muốn thử” ở một số nhóm đối tượng.

Cách làm truyền thông kiểu này không những tốn tiền vô ích mà còn để lại hậu quả lâu dài. Bởi thế, đừng vì mải làm truyền thông mà quên đi mục đích thật sự, vô tình biến một sự kiện về an ninh trật tự rất nghiêm trọng thành thứ giải trí rẻ tiền nhưng tốn của. Đó là chưa kể, với môi trường internet, khi các hình ảnh này tách khỏi ngữ cảnh (diễn tập) và lan truyền đi khắp nơi, thì tha hồ được thanh thiếu niên học tập và làm theo.

Anh, Úc, Singapore, khi dựng lại tình huống bạo loạn, hình ảnh “đối tượng” thường mờ mặt hoặc trông nhếch nhác, yếu thế, để tránh bình thường hóa hoặc cổ xúy cho hành vi xấu. Ở Mỹ, trong các video an ninh, phần cuối luôn chèn hình ảnh kẻ vi phạm bị bắt + bản án/ mức phạt, nhằm khắc sâu hậu quả. Ở Nhật Bản, diễn tập an ninh thường kết hợp với phần thuyết minh trực tiếp giải thích “Nếu đây là thật, hậu quả sẽ ra sao” và nhấn mạnh vai trò người dân trong phòng ngừa.

Xin xem 2 hình cuối trong bài này và trên fanpage Người Hà Nội: các “đối tượng” bị bắt lên xe tải nhưng vẫn cười rất tươi, cười đầy hào hứng, phong cách, rặng rỡ, xinh đẹp, đưa tay vẫy chào fan như thể người hùng bị kẻ xấu bắt đi. Nó sẽ giúp thanh thiếu niên điều gì trong nhận thức, hay sẽ làm hại họ? Đốt tiền vào những việc làm thiếu hiểu biết thì không thể mong chờ kết quả tốt đẹp được.

Nguồn: FB Thái Hạo