Bauxite Việt Nam

James Palmer, Deputy Editor at Foreign Policy

“Why Does China Care About New York Politics”, Foreign Policy, 26/08/2025

Tạ Kiều Trang biên dịch 

Những nỗ lực nhằm gây ảnh hưởng của Bắc Kinh có thể diễn ra ở phạm vi nhỏ đến mức khó ngờ.

Bê bối hối lộ nêu bật ảnh hưởng của Trung Quốc

Tuần trước, bà Winnie Greco – cố vấn người Mỹ gốc Hoa của Thị trưởng New York Eric Adams và của cựu Giám đốc phụ trách các vấn đề châu Á của thành phố lúc bấy giờ – vừa trở thành tâm điểm khi đưa cho phóng viên một phong bì tiền mặt đựng trong túi khoai tây chiên, có vẻ như là một nỗ lực nhằm hối lộ.

Thị trưởng New York Eric Adams diễu hành cùng cố vấn Winnie Greco tại New York vào ngày 1 tháng 10 năm 2023. Ảnh: Violet Mendelsund/Văn phòng Thị trưởng New York/AP.

Kể từ đó, những nỗ lực nhằm gây ảnh hưởng của Trung Quốc đã bị giám sát chặt chẽ ở New York, nơi có số lượng người Hoa đông nhất ngoài châu Á. Hôm thứ Hai, tờ New York Times đã công bố một cuộc điều tra toàn diện về phương thức mà Bắc Kinh đang tìm cách để định hình chính trường tại thành phố này, từ kiểm soát các “hội đồng hương” đã tồn tại hàng thập kỷ cho đến phá hoại sự nghiệp của các chính trị gia thân Đài Loan.

Những vụ việc gần đây được tường thuật lại trong cuộc điều tra đó không phải là lần đầu tiên ảnh hưởng của Trung Quốc xuất hiện trong chính trường New York. Nhưng tại sao Bắc Kinh lại bỏ nhiều công sức để giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử cấp thành phố trong khi chúng rốt cuộc không có nhiều sức nặng trong việc hoạch định chính sách đối ngoại hay thương mại?

Một phần là do lề thói. Đời sống công quyền Trung Quốc gắn liền với hoạt động can thiệp, giám sát và quản lý đối với xã hội dân sự – gồm sân khấu kịch, các hội thánh tại gia, bầu cử làng xã (nay đã bị bãi bỏ) và cả những hoạt động khác.

Trung Quốc xem cộng đồng người Hoa hải ngoại, nhất là những người sinh ra ở đại lục, nằm dưới thẩm quyền của họ. Điều này một phần bắt nguồn từ chủ nghĩa dân tộc sắc tộc (ethnonationalism), nhưng cũng từ nỗi lo âu lâu nay rằng những người bất đồng chính kiến ở nước ngoài có thể kích động bạo loạn trong nước. Việc kiểm soát truyền thông Hoa ngữ ở hải ngoại là một ưu tiên đặc biệt; phong trào tôn giáo bí truyền Pháp Luân Công, “cái gai” lớn trong mắt Bắc Kinh, lại có mặt rất mạnh trong truyền thông Mỹ.

Tuy vậy, cũng có một khía cạnh khác. Những người nhiều tham vọng trong các hiệp hội người Hoa ở hải ngoại lại muốn lấy lòng Đảng Cộng sản Trung Quốc. Khi Trung Quốc dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình ngày càng cứng rắn về mặt tư tưởng, ngày càng nhiều thành viên hải ngoại đã chỉ điểm các đối thủ địa phương để gây rắc rối cho họ ở đại lục.

Kế đến là do cuộc giằng co kéo dài với Đài Loan về vấn đề công nhận – cuộc giằng co mà Trung Quốc phần lớn đã thắng từ lâu, song vẫn còn là nỗi ám ảnh. Dù chỉ một số ít quốc gia chính thức công nhận Đài Loan, nhưng bất cứ dấu hiệu nào cho thấy sự công nhận, dù không chính thức, cũng đều gây nên phản ứng hoảng hốt và giận dữ từ chính phủ Trung Quốc.

Những cán bộ ngoại giao nào nhận thấy một hành vi coi thường mà không phản ứng thì có thể bị đối thủ hoặc cấp phó đâm sau lưng. Vì vậy, họ buộc phải phản ứng: cho dù đó là tranh giành một chiếc bánh tại một bữa tiệc ở Fiji, hay xé các trang giấy khỏi tập tài liệu hội nghị cầm tay ở Bồ Đào Nha, hay nỗ lực để đánh bại một thượng nghị sĩ tiểu bang ủng hộ Đài Loan ở New York.

Ngoài ra còn có những mục tiêu chính trị thông thường hơn đang diễn ra. Nhóm người gốc Hoa có thể không có nhiều ảnh hưởng trên chính trường Mỹ, nhưng họ có thể tìm cách đại diện cho cộng đồng người Hoa trước các chính trị gia địa phương. Ví dụ, bà Greco trước đây từng ngăn cản ông Adams tham dự các sự kiện dành riêng cho cộng đồng người Đài Loan.

Bất kể là để gây ảnh hưởng chính trị hay để thu thập thông tin tình báo thì những người được tuyển từ cấp thấp đều có thể vươn lên cấp cao. Ví dụ, khi một điệp viên Trung Quốc nhắm đến Dân biểu Mỹ Eric Swalwell, Swalwell tuy là chính trị gia đang lên nhưng vẫn còn là chính trị gia địa phương ở California. Sau khi được FBI cảnh báo, ông cắt đứt mọi quan hệ với điệp viên này và đã được xác nhận không có sai phạm.

Những lo ngại chính đáng về hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc luôn có nguy cơ bị biến thành phân biệt chủng tộc. Song người Mỹ gốc Hoa xứng đáng được tự định đoạt chính trường của họ mà không cần Bắc Kinh can thiệp.

J.P.

Nguồn bản dịch: Nghiencuuquocte.org