Bauxite Việt Nam

Nguyễn Ngọc Chu

Chúng ta đang vươn mình bằng các dự án, mà phần lớn là bất động sản và hạ tầng cơ sở. Nhìn sâu xa sau sự vươn mình này là một sự thật không mong muốn cần phải giải quyết thấu đáo. Sự quản lý chưa hiệu quả của các tập đoàn Nhà nước làm cho quá trình vươn mình này đối mặt với nghịch lý: càng vươn lên thì cùng với đó là sự đánh mất đi lợi ích. 

Chúng ta quốc hữu hoá đất đai và tài sản. Biến tài sản tư nhân thành tài sản chung mà Nhà nước là đại diện chủ sở hữu. Nhà nước có trách nhiệm sử dụng tài sản toàn dân một cách hiệu quả nhất, đem lại nhiều lợi ích nhất cho toàn dân. Nhưng thực tế mấy thập niên qua, nhiều tập đoàn Nhà nước làm ăn thua lỗ, không những không làm cho tài sản được sinh sôi nảy nở mà còn hao hụt đi. Trong lĩnh vực đất đai, các tập đoàn Nhà nước nhiều khi đánh mất quyền làm chủ đầu tư, phải đưa đất đai cho các tập đoàn tư nhân phát triển lấy lời. Như vậy, một mặt là đánh mất lợi ích chính đáng của toàn dân, mặt khác làm cho giàu nghèo cách biệt, gia tăng bất bình đẳng xã hội. 

Hàn Phi Tử

Nói về thực hiện chính sách kiểm soát quyền con người, Trung Quốc đứng thứ hai thì không có ai đứng thứ nhất.

Và việc xếp hạng công dân, thì trên thế giới, chỉ duy nhất thằng Tàu làm việc này.

Những công dân “ngỗ nghịch”, bị cho điểm thấp sẽ bị hạn chế rất nhiều quyền, mục đích để họ sợ hãi dẫn đến phục tùng nhà cầm quyền một cách tuyệt đối, vô điều kiện.

Hệ quả của chính sách chấm điểm công dân sẽ biến con người, chuyển dần thành con, thành động vật cấp cao, chứ không còn là người và bị chăn dắt bởi nhà cầm quyền.

Việc chấm điểm công dân được hoa mỹ với danh nghĩa “hiện đại hóa quản lý xã hội”. Tuy nhiên, thực chất việc xếp hạng và chấm điểm công dân là một sản phẩm quen thuộc của các chế độ độc tài toàn trị – nơi con người không được nhìn nhận như công dân có quyền, mà như đối tượng cần quản thúc.

Phan Dương Hiệu

19 tháng 12 

Số báo in cuối cùng của TIA SÁNG đăng bài viết của mình về Báo chí. Báo chí nếu bị kiểm duyệt và bị robot hoá, nó mất tư cách phản ánh sự thật. Khi đó cả hệ thống có nguy cơ bị mất tự chủ. Sự giám sát hành vi trên diện rộng khởi đầu từ mục đích kinh tế, sẽ dần lan toả sang mọi mặt của xã hội. Từ giám sát sẽ định hướng, điều khiển hành vi xã hội, chính trị. Một chính phủ thực hiện các công cụ kỹ thuật để giám sát hành vi toàn xã hội sẽ có nguy cơ mất khả năng điều khiển. Bởi lẽ, dữ liệu giám sát khổng lồ đó khi rơi vào tay các thế lực với công nghệ vượt trội hơn, bản thân chính phủ có khả năng bị phụ thuộc và mất quyền điều khiển xã hội của chính mình. Để tránh quá trình đó, cần một cơ chế phản ánh đúng sự thật xã hội, giúp chính phủ nhìn nhận đúng các hạn chế để chọn lựa con đường đúng, hoặc chí ít tránh được những con đường sai lầm. Và điều đó chỉ có thể có khi có một nền báo chí tự do đúng nghĩa. 

Bản text toàn bài của mình ở dưới đây. Mong rằng khi Tia Sáng trở thành chuyên trang Tri thức của báo VNExpress, vẫn sẽ giữ được tiếng nói độc lập, với những bài viết thẳng thắn của mình, như 30 năm qua.

Phan Dương Hiệu

18 tháng 12 

Đầu tiên là ưu tiên.

Tiếp theo là phân loại.

Cuối cùng là loại trừ.

Đó là một con đường gần như không có lối ra, một khi đã lao vào thì khó mà thoát ra nổi. Một con đường mà thoạt nhìn ở bước khởi đầu mọi thứ dường như chỉ để nhân lên cái tốt, như dụ dỗ chúng ta đi theo, nhưng càng đi sẽ càng tăm tối, tăm tối đến tận cùng. 

Đất nước chúng ta cần phải tỉnh táo để tránh con đường đó. 

Nguyễn Quốc Tấn Trung

20 tháng 12 

BBC

Công dân Việt Nam sẽ được chấm điểm và xếp hạng, căn cứ vào đó để xem xét các hình thức ưu đãi hoặc không được ưu đãi. Dự thảo Nghị quyết này, với tên gọi "phát triển công dân số", đang được Bộ Công an Việt Nam "lấy ý kiến nhân dân" từ nay đến hết ngày 31/12/2025. 

Mục tiêu của việc này là để "phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử" trong giai đoạn chuyển đổi số 2022 – 2025, tầm nhìn 2030.

Theo dự thảo do Bộ Công an xây dựng, công dân số sẽ chia làm ba mức:

• Công dân số tích cực: 350 điểm tín nhiệm trở lên
• Công dân số cơ bản: 100 - 349 điểm 
• Công dân số chưa xếp hạng: dưới 100 điểm

Mạc Văn Trang 

Ta “triệt” luôn từ hạt mầm rồi. Chưa làm gì hết đã thấy lỗ, thấy “hành” là chính rồi, thì ai dám làm?

Tần Huy và Perry Link, “China’s ‘Low-Human-Rights’ Advantage,” The Diplomat, 13/12/2025 

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Người phương Tây nói rằng họ cần phải tránh một cuộc Chiến tranh Lạnh mới mà không nhận ra rằng họ đã ở trong cuộc chiến đó rồi – và Trung Quốc đang thắng thế.

Tần Huy (Qin Hui), giáo sư danh dự ngành lịch sử và kinh tế tại Đại học Thanh Hoa và là một trí thức công lỗi lạc của Trung Quốc, hiện đang sống và viết sách ở nước ngoài. Hồi tháng 4 năm nay, ông đã xuất bản một cuốn sách về “lợi thế nhân quyền thấp” của Trung Quốc. Suốt nhiều năm, người phương Tây đã trầm trồ trước “phép màu” kinh tế ở Trung Quốc và kỳ vọng rằng sự phát triển của tầng lớp trung lưu Trung Quốc sẽ dẫn đến tự do hóa chính trị. Nhưng Tần chưa bao giờ nghĩ rằng ông đang chứng kiến một phép màu. 

Những gì ông nhìn thấy là hàng trăm triệu lao động bị trả lương thấp, làm việc nhiều giờ liền trong một môi trường không có tự do báo chí, không có công đoàn độc lập, và không có tòa án độc lập – nhưng lại có một lực lượng cảnh sát rất hiệu quả. Chẳng có gì là phép màu cả, chính những người lao động cần cù này đã tạo ra khối tài sản khổng lồ, phần lớn chảy vào túi nhà nước Trung Quốc, các gia đình tinh hoa có quan hệ với nhà nước, và các tập đoàn nước ngoài. Tần nhận thấy rằng chế độ chuyên chế, dù mang tiếng xấu, nhưng trong những điều kiện nhất định vẫn có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cực kỳ nhanh chóng. 

Sau đây là bản chuyển thể và dịch lời tựa cho cuốn sách mới của Tần Huy, “Chửng cứu Dân chủ” (Cứu lấy nền dân chủ) – tựa tiếng Anh là “Save Mr. Democracy” (Cứu lấy Ông Dân chủ) – viết bởi Perry Link, giáo sư danh dự về Văn học So sánh và tiếng Trung tại Đại học UC Riverside và là tác giả của nhiều cuốn sách về văn học, xã hội, và chính trị Trung Quốc. 

William Dixon, Maksym Beznosiuk

RUSI 19/12/2025 [HNBT]

Hnb Tran – Phuc Lai GB biên dịch 

Năm 2025 mang đến cơ hội rút lui thuận lợi nhất cho Vladimir Putin. Ông ta đã từ chối.

Stephen M. Walt, “‘Collective Security’ Is on Life Support,” Foreign Policy, 16/12/2025

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch 

Một khái niệm cơ bản của quan hệ quốc tế đang chịu sức ép chưa từng có.

Đứng trước trật tự toàn cầu mong manh như hiện nay, người ta không thể không tự hỏi liệu khái niệm “an ninh tập thể” đã chết hay chưa. Câu trả lời phụ thuộc vào việc chúng ta hiểu thuật ngữ này như thế nào. Nếu an ninh tập thể có nghĩa là một hệ thống trong đó các cường quốc lớn trên thế giới từ bỏ việc sử dụng vũ lực để thay đổi hiện trạng và đồng ý đoàn kết lại để ngăn chặn bất kỳ quốc gia nào vi phạm cam kết này, thì an ninh tập thể không chết, vì một lý do đơn giản: nó chưa bao giờ thực sự tồn tại.

Luật sư Trần Đại Lâm

Điều 16 Hiến pháp năm 2013 quy định:

“Điều 16:

1. Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật.

2. Không ai bị phân biệt đối xử trong đời sống chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội.”

Nguyễn Thông 

Hết ra quân, vào quân, bao nhiêu phong trào, chiến dịch, đợt này đợt nọ, lần nào cũng cương quyết “tiến lên hàng đầu” nhưng cuối cùng là đánh trống bỏ dùi, ném đá ao bèo, bắt cóc bỏ đĩa, đâu lại vào đấy, mèo lại hoàn mèo, đổi mới như cũ.

Nguyễn Quốc Chính 

Phản biện là cần thiết.

Nhưng khi phản biện trượt sang chụp mũ, thì đó không còn là văn chương nữa.

Và khi ấy, vấn đề không nằm ở tác phẩm, mà nằm ở người đọc đã bước quá xa khỏi sự trung thực trí tuệ.

Nguyễn Ngọc Chu 

Trong khát vọng vươn mình, đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 2 con số, hôm nay cả nước khởi công và khánh thành 234 dự án với tổng giá trị ước tính khoảng 3,4 triệu tỷ đồng [1]. Trong số đó, Thủ đô Hà Nội khởi công siêu dự án Đại lộ sông Hồng với tổng đầu tư cực kỳ lớn – 855 000 tỷ đồng. Siêu dự án Đại lộ sông Hồng sẽ mang đến cho Thủ đô những điều kỳ vọng gì và đối mặt với những thách thức gì? 

Shankar Narayan

Nhà phân tích chuyên về chính trị, dân chủ và các vấn đề quốc tế

18/12/2025 | TheConcis.com

Hnb Tran – Phuc Lai GB biên dịch

Lời người dịch: Bài  này được tác giả viết vào ngày EU trao đổi về một kế hoạch tài chính để hỗ trợ Ukraine, cũng đồng thời là an ninh cùa cả Châu Âu. Lục địa này đang đối mặt với sự hung hãn ở mức chuột bị dồn vào chân tường của một nước Nga đầy thù hận và tham vọng. Lục địa này không còn được phép mơ màng về một chính quyền Mỹ không có một chính sách đối ngoại mạch lạc, một chính quyền Mỹ đầy sự hỗn loạn, không có sự hiểu biết chung về các ưu tiên của chính mình chứ đừng nói đến một kế hoạch để thực hiện chúng, một nước Mỹ mà châu Âu chưa từng thấy trong cuộc xung đột tầm cỡ như hiện nay. Ở thời điểm này, Châu Âu không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tự mình hành động. Khi Mỹ quay đầu, thì Châu Âu không còn được phép ngây thơ.

Và EU đã hành động dứt khoát: Rạng sáng 19/12/2025, EU chính thức thông qua gói hỗ trợ tài chính trị giá 90 tỷ euro cho Ukraine cho giai đoạn 2026-2027.  

Rùa Tiên sinh 

Nhiều người nhìn câu chuyện Thái Lan - Campuchia cứ tưởng đây là mấy vụ lục đục biên giới vặt vãnh, kiểu hai ông láng giềng cãi nhau vì mảnh ruộng, cái đền, cái mốc đá. Xin lỗi, nếu chỉ có thế thì Thái Lan chả cần phải gồng quân, điều pháo, siết an ninh, và Campuchia cũng chẳng phải gào lên trên truyền thông quốc tế. Cái này là địa chính trị đúng nghĩa, có quyền lực, có răn đe, có thông điệp gửi cho cả khu vực, chứ không phải mấy trò hiểu lầm đáng tiếc như mấy ông thích ru ngủ dân chúng hay nói.

Tô Văn Trường

Trong những ngày gần đây, khi thông tin trên mạng xã hội lan truyền với tốc độ chóng mặt, câu chuyện quanh các danh sách dự kiến nhân sự cấp cao của Đảng và Nhà nước lại trở thành đề tài bàn tán sôi nổi. Có người hỏi, có người đoán, có người khẳng định như thể đã nắm chắc sự thật. Hiện tượng ấy, xét đến cùng, không chỉ phản ánh sự tò mò của công chúng, mà còn cho thấy một nhu cầu sâu xa hơn về thông tin và sự bảo đảm niềm tin đối với quyền lực công.

Nguyễn Văn Tuấn 

Thoạt đầu, đọc bản tin “Hà Nội chọn gene để đào tạo 'tinh hoa'” [1] tôi thấy khó tin, nhưng khi đọc bài báo thì đúng là như vậy. Tôi nghĩ chánh sách này là một sai lầm. 

…

Tôi bỏ ra hơn 30 năm làm nghiên cứu về genetics of osteoporosis và làm head of labo về lãnh vực này 21 năm trời. Do đó, tôi biết một hai điều về hạn chế của gene. Mỗi lần nghe các bạn ở VN nói dùng genes sàng lọc bệnh là tôi rất ngại cho ... bệnh nhân".

Lê Diễn Đức 

Việc Tổng thống Donald Trump ban hành sắc lệnh phong tỏa toàn diện vùng biển Venezuela, cùng với tiết lộ từ bà Susie Wiles rằng mục tiêu thực sự là lật đổ chính quyền Nicolás Maduro, không chỉ là một động thái đối ngoại đơn thuần. Nó đặt ra một câu hỏi lớn hơn, khó chịu hơn: Liệu Hoa Kỳ đang trượt dần vào con đường dùng sức mạnh để áp đặt ý chí chính trị lên các quốc gia có chủ quyền, hay đây chỉ là một màn phô trương quyền lực quen thuộc của ông Trump?

Tô Văn Trường

Theo Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam có khoảng 2 triệu doanh nghiệp hoạt động, khu vực kinh tế tư nhân đóng góp khoảng 60% GDP và thực sự trở thành một động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế, phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng hai con số trong những năm tới. Đây là một tầm nhìn lớn, thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong việc khơi dậy và phát huy các nguồn lực xã hội cho phát triển đất nước.

Tuy nhiên, từ nghị quyết đến thực tế luôn tồn tại một độ trễ nhất định. Rời khỏi các văn bản chính sách và những diễn đàn hoạch định vĩ mô để đi vào đời sống mưu sinh thường nhật của hàng triệu người dân, đặc biệt là khu vực hộ kinh doanh cá thể, có thể nhận thấy một thực tế khác: khát vọng cải cách đang va chạm trực tiếp với những áp lực rất cụ thể của cơm áo, chi phí và rủi ro sinh kế. Khoảng cách giữa chính sách và đời sống, nếu không được nhận diện đầy đủ và xử lý đúng cách, sẽ không tạo ra động lực mà thậm chí có thể trở thành lực cản đối với chính mục tiêu mà nghị quyết đã đặt ra.