Bauxite Việt Nam

Bài 2: 2.000 tấn quặng “vượt biên” mỗi đêm

Vỹ Kỳ (bài và ảnh)

Đi ăn… “quặng bẩn”

Qua rất nhiều “cầu” móc nối, cuối cùng tôi cũng toại nguyện, được trở thành phụ xe chở quặng. Điểm “ăn hàng” này tại một mỏ sạch tên Nà Lũng (một công trường hợp pháp, có giấy phép khai thác…) thuộc loại lớn đang được khai thác ở cây số 12, xã Chu Trinh, thị xã Cao Bằng. Đây là trạm cân của công ty Khoáng sản xây dựng 30.4 (dân chở quặng thuê gọi tắt là 30.4). Tấm biển công ty chúng tôi nhìn thấy vào ban ngày là Nhà máy luyện Gang (thuộc công ty Khoáng sản xây dựng 30.4), khác hoàn toàn với khung cảnh nhộn nhịp, tấp nập về đêm. Anh tài xế tên C. nói úp mở, rằng đêm nay tôi sẽ được đi ăn… quặng bẩn.

Bỏ qua con phố chính thắp điện neon lung linh của thị xã ven sông Bằng, chiếc xe gầm gừ lao vào màn đêm lạnh buốt, hướng theo đường quốc lộ 3 xuống huyện Thạch An. Đến cây số 12 (địa phận xã Chu Trinh), con đường trở nên lầy lội và chật hẹp vì rất nhiều xe tải lớn đỗ dừng một cách mất trật tự. C. cho hay: các xe đều phải qua một trạm cân, sau đó sang bãi quặng lấy hàng, rồi quay lại trạm cân này cân lại một lần nữa, rồi lên đường.

Thủ tục cân xe cuối cùng cũng xong. Gần một giờ đồng hồ sau, xe của tôi lộn trở lại con đường vừa đi, ra đến đường to, tiếp tục ngoặt phải theo hướng đi vào thị xã. Chừng vài trăm mét, C. ôm cua ngọt lịm đánh vào một khoảng tối sẫm. “Chịu khó tí nhé, đoạn này xóc lộn mật đấy!”

Chiếc xe cài số 1, ủn ỉn bò lên dốc đè theo vệt bánh xe trước. Chừng 15 phút sau, chúng tôi vượt qua được đoạn dốc, hai bên là những hố quặng sâu hoắm. Lên bãi đất trống, một công trường khai quặng rộng mênh mông, C. bỏ đi, lát sau quay lại đánh thẳng xe vào một điểm được rọi bằng một bóng đèn điện đỏ quạch. Dưới đêm đen, C. thành thục cắm thẳng đuôi xe hướng về phía chiếc máy xúc đã chờ sẵn. Những đống quặng sắt còn lẫn đất, khác hẳn với thứ quặng sạch ở Nguyên Bình.

Cuối cùng cũng xếp quặng xong. Chiếc xe ì ạch rời điểm mỏ, trở lại trạm cân ban nãy. C. giải thích: trạm cân này chỉ cân tối đa 80 tấn, xe nào vượt tải phải thuê máy xúc xúc vợi đi. Mỗi lần như thế phải bỏ tiền túi 200.000 đồng.

Tôi thắc mắc: “Đây có phải quặng lậu không?” C. cười: “Chở đêm chở hôm thế này không lậu thì sạch với ai?” “Nếu là quặng lậu sao lại qua hải quan làm thủ tục?” “Ông ngây thơ bỏ mẹ. Cân, kiểm đếm… chỉ nhằm mục đích hạch toán sao cho khớp hai đầu (bên mua – bên bán), còn chuyện ăn chia khắc họ tự tính thôi”. “Thủ tục hải quan gồm những gì?” “Giấy thông hành cho lái xe, một cái giấy kiểm dịch (dành cho… quặng).

21 giờ 45 phút, C. nhảy lên cabin nổ máy. Chiếc xe rì rì nhập vào đêm đen. Điểm đến của chúng tôi là cửa khẩu Tà Lùng, huyện Phục Hoà, cách thị xã Cao Bằng 67 km, cách chỗ xe tôi lấy hàng tròn 80 km.

2.000 tấn quặng thô “vượt biên” mỗi đêm

Một chiếc xe như chiếc xe chở quặng của C., trọng tải thiết kế ghi ngoài cánh cửa xe là 24 tấn. Thế nhưng, tổng trọng tải cân lần thứ hai (sau khi đã nhập quặng), xe C. tròm trèm 80 tấn, trừ “bì” xe, còn 60 tấn quặng. Đêm nay, điểm nhập hàng có 30 xe cùng chở. Như thế, nội trong một đêm, gần 2.000 tấn quặng thô được tuồn sang Trung Quốc.

Khu vực này có rất nhiều cửa khẩu lớn nhỏ dẫn sang Trung Quốc, ngoài ra còn rất nhiều “cửa khẩu” khác, đó là những con đường tiểu ngạch xé núi để tuồn hàng lậu sang Trung Quốc (trong đó phần lớn là quặng thô) mà chẳng ai kiểm đếm được.

Tuy nhiên, xe của chúng tôi cùng với nhiều xe chở quặng khác sẽ đường hoàng xuất cảnh qua cửa khẩu Tà Lùng – cửa khẩu lớn nhất của Cao Bằng. Theo lời C., sẽ có cán bộ hải quan làm thủ tục giấy tờ xuất cảnh, kiểm dịch hàng hoá, passport cho lái xe.

23 giờ. Đêm đã đặc quánh. C. siết chặt vôlăng, bắn thêm một điếu thuốc cho tỉnh ngủ. Chiếc xe chậm chạp leo dốc. Đèo Mã Phục trôi qua trong đêm bằng ngã ba, một hướng rẽ Trà Lĩnh, một hướng đi Trùng Khánh. Xe chúng tôi chạy thẳng. Đó là hướng đi về cửa khẩu Tà Lùng.

1 giờ 30 phút sáng, xe chúng tôi đến điểm tập kết an toàn. Có khoảng chục xe y hệt đã nằm sẵn, chúc đầu về phía cổng. Tất cả đều là xe chở quặng.

Khung cảnh rõ rệt hơn vào lúc 5 giờ sáng khi tôi tỉnh dậy để xác định phương hướng. Bãi đỗ có chừng trên hai chục xe. Tất cả các lái xe đều ngủ. Bãi đất trống rộng được xây tường bao, có một trạm cân duy nhất mang tên: Trạm cân điện tử 80 tấn, do HTX Chiến Công đầu tư. Đây sẽ là nơi cân lần cuối trước khi xe được phép qua cử khẩu Tà Lùng cách đó non cây số.

Đội xe chở quặng đêm 27.9 có 29 xe. Đây là đêm thứ tư liên tiếp trong tuần C. sẵn việc, chạy liền một lèo. Tuy nhiên, có những thời điểm nhiều quặng, một đêm có 50 xe chuyên chở.

Giá cước vận chuyển được trả 160.000 đồng/tấn. “Chủ quặng trừ chi phí dọc đường, bôi trơn cửa này cửa khác, tiền luật lá... Thế nên, dọc đường không bị công an, hải quan, hay biên phòng “hỏi thăm”. Mình chỉ việc lấy quặng rồi chở đến đây”, C. kể chuyện. Tính ra, một chuyến hàng, mỗi xe nhận gần 10 triệu tiền công, trừ chi phí dầu mỡ… còn lời chừng 5 – 6 triệu đồng.

Tôi thắc mắc: “Đây có phải quặng lậu không?”. C. cười: “Chở đêm chở hôm thế này không lậu thì sạch với ai?”. “Nếu là quặng lậu sao lại qua hải quan làm thủ tục?”. “Ông ngây thơ bỏ mẹ. Cân, kiểm đếm… chỉ nhằm mục đích hạch toán sao cho khớp hai đầu (bên mua – bên bán), còn chuyện ăn chia khắc họ tự tính thôi”. “Thủ tục hải quan gồm những gì?”. “Giấy thông hành cho lái xe, một cái giấy kiểm dịch (dành cho… quặng). Chỉ có lái xe được sang, phụ xe ngồi lại bên này. Sang đó, cân hàng xong là phải về luôn, vì Trung Quốc không cho lưu trú hay đi đâu cả. Với lại, không về nhanh thì bọn khác nó chen chân, mất việc”.

Đội xe chở quặng thuê ở Cao Bằng phần lớn là đội xe từ Thái Nguyên lên. Trong số những xe chở quặng từ mỏ Nà Lũng đêm 27.9, phần lớn là biển số xe 20. Khớp những biển số xe chúng tôi ghi lại ở địa điểm trạm cân 30.4, điểm “ăn quặng” tại mỏ sắt Nà Lũng, điểm tập kết tại trạm cân Tà Lùng… và cuốn sổ theo dõi xe ra, vào (tại phòng bảo vệ công ty 30.4 đêm 27.9.2011), tất cả đều trùng khớp. Những chiếc xe trên đều đang nằm ngủ dưới màn sương lạnh của vùng biên ải Tà Lùng, đợi đến giờ làm thủ tục.

Như thế, chỉ trong bốn ngày liên tiếp (khoảng từ 23 – 27.9), chỉ tính với 30 đầu xe, mỗi xe chở 60 tấn quặng thô, trong chưa đầy một tuần, ước tính Cao Bằng chảy máu cả chục ngàn tấn quặng sắt. Đó là chưa kể còn nhiều điểm tập kết quặng khác cũng tuồn quặng sang Trung Quốc mà chúng tôi chưa biết?!

V. K.

Nguồn: sgtt.vn