Bauxite Việt Nam

Dư luận Việt Nam gần đây chú ý tới nhiều bài báo mang tính chất dân tộc chủ nghĩa, thậm chí hiếu chiến, trên tờ Hoàn Cầu Thời báo của Trung Quốc.

BBCVietnamese.com cũng đã giới thiệu một số bài tới quý vị, chủ yếu liên quan tới chính sách của các nước ở Biển Đông. Nhiều độc giả đặt câu hỏi: vậy Hoàn Cầu Thời báo là tờ báo như thế nào?

Mới đây, tạp chí Foreign Policy có bài của tác giả Christina Larson tựa đề 'Kênh Fox News của Trung Quốc' nói về Hoàn Cầu Thời báo, ví ấn phẩm này với kênh truyền hình cũng bị coi là bảo thủ và khá diều hâu của Hoa Kỳ.

Bài báo đã hé lộ đôi điều về tờ báo đông người đọc vốn nhiều lần đe dọa trừng phạt các nước xung quanh.

Các biên tập viên cao cấp của Hoàn Cầu Thời báo được nói hàng ngày tới văn phòng trong tòa nhà được canh gác chặt chẽ ở phía Đông thủ đô Bắc Kinh để làm việc cần mẫn tới 14 tiếng đồng hồ.

Trong thời gian bận rộn đó "họ đặt và biên tập các bài báo cũng như xã luận về nhiều chủ đề, từ khẳng định chủ quyền không thể tranh cãi của Trung Quốc tại Biển Đông, tới thái độ ma mãnh của Hoa Kỳ trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, tới lượng bia rượu khổng lồ mà các quan chức nhà nước tiêu thụ..." để cuối cùng cho ra được tờ báo 16 trang.

Tổng biên tập Hoàn Cầu Thời báo là ông Hồ Tích Tiến, người được cho là 'đưa ra các quyết định cuối cùng'.

Hoàn Cầu Thời báo có hai ấn bản tiếng Trung và tiếng Anh, nội dung không khác nhau nhiều lắm và chủ yếu là đưa ra những cảnh báo đại loại như các nước láng giềng nếu không thay đổi lập trường sẽ phải 'sẵn sàng nghe tiếng đại bác'... Tất nhiên các đe dọa kiểu này gây nhiều chú ý và Hoàn Cầu Thời báo luôn được các hãng thông tấn và báo chí nước ngoài trích thuật.

Quan điểm của ai?

Báo Hoàn Cầu đặt tại khu nhà của Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc, được thành lập từ năm 1948.

Nhân dân Nhật báo là tờ báo chính thống, nhiều khi tẻ nhạt, chỉ được theo dõi để biết về số phận các lãnh đạo, ông nào lên và ông nào xuống.

Hoàn Cầu có sứ mệnh khác hẳn. Ra đời năm 1993, ban biên tập Hoàn Cầu có nhiệm vụ tiếp cận quần chúng chứ không phải chỉ truyền đạt lại các thông điệp của Chính phủ hay Bộ Ngoại giao.

Nhân viên tờ báo này cũng tỏ ra bình dân, không chỉ trong cách ăn mặc mà còn cả trong không khí làm việc sôi động và lắm lúc mất trật tự.

Tổng biên tập Hồ Tích Tiến, 51 tuổi, để tóc dài, gầy gò và năng động. Ông học về đối ngoại quốc phòng ở Nam Kinh và có bằng thạc sỹ văn học Nga từ đại học Bắc Kinh.

Ông Hồ nói nhanh và chọn từ ngữ sắc sảo. Ông nói với bà Larson: "Chúng tôi gọi cái xẻng là cái xẻng. Và chúng tôi không sợ làm phật lòng quý vị".

"Nói thật thì tôi nghĩ lập trường của Hoàn Cầu Thời báo chỉ là làm sao để kiếm tiền. Chủ nghĩa dân tộc là con bài chính của tờ báo".

Chuyên gia về Trung Quốc Michael Anti

Thông thường ở Trung Quốc, Tổng biên tập các báo do Đảng Cộng sản cử, nói chung không có kinh nghiệm báo chí và cũng chẳng mấy quan tâm tới việc làm báo.

Thế nhưng, ông Hồ Tích Tiến thì khác hoàn toàn. Có lẽ ông chỉ giống các ông Tổng biên tập khác ở một điểm là trung thành với Đảng.

Ông từng là phóng viên chiến trường, và ham viết xã luận nên bài xã luận nào hầu như cũng có đóng góp của ông.

Trang cá nhân của ông Hồ trên mạng Weibo, tương tự mạng Twitter bên phương Tây, có tới 1,4 triệu người theo dõi.

Tờ báo của ông không ngần ngại viết về các chủ đề gây tranh cãi, từ sự kiện Thiên An Môn tới nghệ sỹ Ngải Vị Vị, dù chỉ là để khẳng định đường lối của Đảng.

Một trong những điều Tổng biên tập Hồ khoái nhất là đưa ra các nhận định trái chiều, nhất là khi đụng chạm đến Hoa Kỳ. Thí dụ, trong khi các báo và các trang mạng xuýt xoa về việc Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden đi ăn tối tại một quán mì bình dân, hay phong thái bình dị của tân Đại sứ Mỹ Gary Locke, Hoàn Cầu phân tích: "Để bảo đảm an ninh cho ông Biden ở quán mì ven đường còn tốn kém gấp nhiều lần so với ăn ở Nhà khách Chính phủ".

Mặc dù Tổng biên tập thích dùng Weibo, Hoàn Cầu Thời báo lại không ít lần tấn công các mạng xã hội, gọi đây là nơi 'phát tán tin đồn và đầu độc dư luận'.

Thế liệu Hoàn Cầu không đầu độc dư luận theo cách nào đó hay sao?

Ông Michael Anti, một chuyên gia và các vấn đề Trung Quốc và quốc tế, nhận định: "Nói thật thì tôi nghĩ lập trường của Hoàn Cầu Thời báo chỉ là làm sao để kiếm tiền. Chủ nghĩa dân tộc là con bài chính của tờ báo".

Theo ông Anti, điều này cũng từa tựa như kênh Fox News của trùm truyền thông Rupert Murdoch.

Nhiều độc giả

Nếu tính về lượng độc giả thì Hoàn Cầu Thời báo là tờ đứng thứ thứ ba Trung Quốc, với 2,4 triệu người đọc báo in mỗi ngày. Báo điện tử có tới 10 triệu độc giả.

Giả sử các số liệu trên đã bị thổi phồng ít nhiều thì nó vẫn cao hơn đa số tờ báo ở phương Tây. Để so sánh, báo Washington Post mỗi ngày chỉ in có nửa triệu bản.

Thành công của Hoàn Cầu một phần nhờ vào các thay đổi trong bối cảnh báo chí Trung Quốc hiện nay. Tờ báo tập trung vào các vấn đề quốc tế, và tuyên truyền cho vị thế ngày càng cao của Trung Quốc trên thế giới.

Hoàn Cầu Thời báo cổ súy cho tâm lý dân tộc chủ nghĩa

Người đọc trong nước ngày càng hướng ngoại thì Hoàn Cầu lại càng đăng nhiều bài đả kích thái độ của các nước ngoài đối với Bắc Kinh.

Chúng ta có thể đọc qua các tựa đề: 'Tấn công Trung Quốc thành xu hướng thời thượng ở Washington', 'Ấn Độ và Việt Nam ký hợp đồng nhằm khiêu khích Trung Quốc'... để thấy rằng tờ báo này đang nhằm vào tâm lý muốn khơi dậy sự tự tôn và 'phục thù' của người dân.

Jeremy Goldkorn, chuyên gia về truyền thông Trung Quốc và sáng lập viên của mạng Danwei.org, nói rằng Tổng biên tập Hồ đã thành công trong việc kết nối cái gọi là 'giáo dục tinh thần yêu nước' và vai trò kiếm tiền của tờ báo trong thời buổi chính phủ không còn bao cấp nữa.

Thời gian gần đây, nhiều cơ quan truyền thông đã phải thương mại hóa bằng các cách thức khác nhau. Có tờ phải quay sang tin tức về đời tư các ngôi sao để bán báo và bán quảng cáo.

Thế nhưng, Hoàn Cầu Thời báo chọn cho mình con đường dân tộc chủ nghĩa để tăng lượng độc giả.

Cũng bởi vậy mà tờ báo này được chú ý không phải vì các bản tin, mà nhờ các bài xã luận đanh thép, nhiều khi hung hăng 'như tiếng đại bác'.

Một chủ đề quen thuộc và ăn khách là chỉ trích tính giả dối và trơ tráo của phương Tây, nhất là Mỹ.

Tuy nhiên, cũng cần nói rằng một trong các chủ đề được ưa chuộng khác là chỉ trích nạn tham nhũng ở ngay chính đất nước Trung Quốc.

Thí dụ hồi tháng Tư, báo này đăng bài đả phá thói ăn tiêu xa hoa của một quan chức lãnh đạo tập đoàn dầu lửa nhà nước Sinopec.

Bài báo sắc sảo và thành công này sau được nhiều báo nước ngoài trích lại.

Một nhóm phóng viên Hoàn Cầu Thời báo đã điều tra việc Tổng giám đốc chi nhánh Quảng Đông của Sinopec, ông Lư Quản Vũ, bị cáo buộc mua 480 chai rượu Mao Đài và 696 chai rượu vang tổng trị giá 243.604 đôla Mỹ để 'dùng riêng'.

Thông qua vụ ông Lư, Hoàn Cầu Thời báo đã đánh trúng tâm lý số đông, vừa quan tâm các sự kiện quốc tế, vừa bức xúc về tệ nạn trong nước, và vô hình trung đã thu hút thêm độc giả cho nền báo chí của Đảng tiên phong.

Tuy nhiên bí quyết thực của tờ báo này, theo một số nhận định, là vì 'không có gì đáng đọc nữa cả'.

Một cựu phóng viên tờ Nhật báo Thanh niên Bắc Kinh nói với Christina Larson: "Chẳng có nhiều lựa chọn... làm gì có tin tức đích thực ở Trung Quốc".

Nguồn: bbc.co.uk