Bauxite Việt Nam

Nguyễn Đình Cống

Sáng 28 tháng tư, VTV1 đưa tin Bộ TN &MT trả lời chính thức về nguyên nhân gây cá chết ở biển Miền Trung. Đó là kết quả của cuộc họp gồm đại diện 7 bộ, 4 tỉnh và một số nhà khoa học, chuyên gia, trong đó có chuyên gia đến từ Nhật. Nghe xong bản tin tôi vô cùng thất vọng vì câu trả lời của ông thứ trưởng không những vô nghĩa mà còn ẩn dấu sự bịp bợm.

Không biết trong hội nghị, những ai đã thảo luận và phát biểu như thế nào, tôi chỉ nghe lời thuyết trình về trả lời của ông Thứ trưởng và sau đó tìm đọc được “Thông báo của cuộc họp” tại cuộc họp báo vào tối ngày 27/4. Theo thông tin nhận được thì ông thứ trưởng đã công bố những ý chính sau đây.

Đầu tiên ông đưa thông tin: Cá biển chết hàng loạt là hiện tượng phức tạp, đã xảy ra ở nhiều nước. Sau đó đưa ra 3 nhận định, có thể tóm tắt như sau :

1- Có 2 nhóm nguyên nhân: hóa chất độc hại và thủy triều đỏ.

2- Chưa có bằng chứng về mối liên quan của Formosa.

3- Môi trường biển chưa phát hiện các thông số môi trường vượt chuẩn qui định.

Xin bình luận vài điều về các kết luận trên.

1- Tìm nguyên nhân là nguyên nhân của trường hợp cụ thể của biển Miền Trung trong thời gian vừa rồi chứ không phải nguyên nhân của hiện tượng chung chung. Có thủy triều đỏ hay không chỉ cần bằng một vài quan sát và xét nghiệm đơn giản để loại bỏ. Điều mọi người muốn biết là hóa chất độc hại thực ra là chất gì và từ đâu ra? Về hóa chất, một số ý kiến của các nhà khoa học cho rằng đó là các hợp chất của kim loại nặng. Muốn biết ý kiến đó đúng sai như thế nào chỉ cần phân tích một số mẫu cá chết là có thể tìm thấy. Còn nguồn phát tán, người dân đã tìm thấy đường ống xả của Formosa. Chỉ cần kiểm tra bằng cách lấy nước ngay sát miệng ống thải để thử thì đã biết được điều chủ yếu. Tôi cho rằng câu 1 là kiểu trả lời né tránh, không những vô nghĩa mà còn phạm sai lầm về khoa học. Sự thiếu những phân tích kịp thời còn ẩn chứa một thủ đoạn trông chờ thời gian kéo dài để may ra khi các nhà khoa học chân chính vào cuộc thì không còn dấu vết ban đầu (Dân gian có câu: để lâu cứt trâu hóa bùn).

2- Chưa có bằng chứng về liên quan của Formosa. Tại sao lại chưa có trong khi đường ống thải còn đó, phát hiện của ngư dân về sự xả thải là rõ ràng và đã báo cho các cơ quan chức năng có liên quan, việc Formosa nhập 300 tấn hóa chất để tẩy rửa có chứng cứ. Phải chăng đây là thủ đoạn tạm thời che dấu để làm giảm sự phẩn nộ của công luận (tạm thời che dấu chứ lâu ngày không che nổi). Công luận sẽ hỏi: nguyên nhân nào, động cơ nào, chịu sự chỉ đạo của ai mà Bộ TN&MT có hành động như thế?

3- Môi trường biển. Thử hỏi chuyện cá chết hàng loạt như vậy mà kết quả điều tra, khảo sát cho rằng biển vẫn trong sạch. Thử hỏi ai đã làm xét nghiệm, làm như thế nào, lấy nước ở đâu? Tôi nghĩ rằng kết luận 3 là một cái tát nẩy lửa vào mặt một số nhà khoa học và những người có lương tri. Phải chăng ai đó định lợi dụng khoa học để lừa bịp nhân dân và ngây thơ cho rằng dân Việt Nam còn ngu muội đến mức có thể dễ dàng lừa bịp.

Vấn đề cá chết hàng loạt đã xảy ra ở nhiều nước. Đây có thể là sự thật, nhưng ẩn đằng sau thông tin này có thể có mưu mô bịp bợm, muốn đánh lạc hướng sự chú ý của công luận. Ừ thì đã từng có cá chết ở vài nơi nào đó trên thế giới… Tại mỗi nơi đó có thủ phạm, có thiệt hại, và nếu thủ phạm là người thì người đó phải chịu trách nhiệm, bị lên án, phải đền bù. Không thể cho rằng hiện tượng đã xảy ra nơi khác thì sẽ được cho qua hoặc giảm nhẹ khi xảy ra ở VN.

Tôi nghĩ, những điều đã được thông tin ở cuộc họp báo tối 27/ 4 là một sự coi thường các nhà báo và công luận.

Vài suy nghĩ tức thời sau khi nghe bản tin, xin trao đổi để rộng đường dư luận.

N.Đ.C

Tác giả gửi BVN