Bauxite Việt Nam

Nguyễn Thị Hậu

“Chiến dịch” giải tỏa vỉa hè đã lan rộng nhiều nơi, vẫn với phương thức chính là thu giữ và phá hủy những gì lấn chiếm vỉa hè. Làn sóng ủng hộ cách làm này vẫn mạnh mẽ, như muốn nhấn chìm những tiếng nói bình tĩnh phân tích lợi hại của việc khai thác vỉa hè.

Một người bán hàng rong ở quận 1 (TP.HCM) cố nài nỉ lực lượng chức năng trả lại các mặt hàng bị thu giữ sáng 23.2. Ảnh: Zing

Chuyện vỉa hè ở bất cứ đâu không bao giờ chỉ là chuyện của người đi bộ!

Nhiều thành phố trên thế giới đã cho thấy những lợi ích to lớn cho xã hội, cho cộng đồng từ việc quản lý và sử dụng vỉa hè. Chẳng cần nhìn ở đâu xa và phấn đấu bằng ai cho xa, cứ nhìn sang Bangkok thôi cũng sẽ có được những bài học, kinh nghiệm hoàn toàn có thể ứng dụng được ở TP.HCM hay Hà Nội.

Bangkok là một thành phố mà phương tiện giao thông công cộng phát triển đáp ứng nhu cầu của phần lớn người dân. Do đó lượng người đi bộ cũng chiếm tỷ lệ lớn và dĩ nhiên, vỉa hè dành cho người đi bộ là chính. Nhưng “chính” không có nghĩa là tất cả, vỉa hè ở đây còn phục vụ việc mua bán, ăn uống, tham quan du lịch…Bangkok có một nền “kinh tế vỉa hè” phong phú, đa dạng, sinh động đồng thời trật tự, ngăn nắp, tuân thủ pháp luật.

Nếu sự “phong phú, đa dạng, sinh động” là đặc tính vốn có của hoạt động kinh tế - văn hóa này thì sự “trật tự, ngăn nắp, tuân theo pháp luật” có được là nhờ vai trò của bộ máy quản lý đô thị.

Đô thị là một không gian giới hạn, trong đó quyền lợi và nghĩa vụ của mọi thành phần dân cư đan xen, nương nhờ vào nhau và có khi mâu thuẫn với nhau trong việc sử dụng không gian công cộng. Chức năng, vai trò và phương thức thực hiện của nhà quản lý là nhằm điều tiết các quyền lợi và nghĩa vụ đó, sao cho có sự công bằng tương đối cho các bên liên quan.

Vỉa hè chính là phép thử đồng thời thể hiện cái tầm của nhà quản lý cũng như cái tâm của chính quyền đối với dân cư, nhất là tầng lớp kiếm sống nhờ vỉa hè.

***

Ai cũng biết quản lý và quản lý đô thị là một khoa học, vì vậy điều quan trọng và đầu tiên là cần nhận biết tính quy luật của sự việc, hiện tượng cùng với nguyên nhân của nó, từ đó mới có thể tìm ra giải pháp tối ưu. Nếu chỉ tư duy theo kiểu “thực trạng và giải pháp” sẽ dẫn đến những việc “ra quân, phong trào, chiến dịch” thể hiện tư duy thời chiến lại trở thành công cụ quản lý xã hội trong thời bình.

TP.HCM và Hà Nội dù đang quyết liệt ra quân giành lại vỉa hè cho người đi bộ, nhưng vẫn không cho thấy hướng giải quyết lâu dài và triệt để.

Thứ nhất, thói quen và nhu cầu mua bán ở vỉa hè không chỉ ở người bán mà còn ở cả người mua, đã hình thành từ rất lâu trong bối cảnh xã hội bao cấp.

Thứ hai, giải tỏa vỉa hè thì hàng trăm ngàn người buôn bán trên vỉa hè sẽ đi đâu, chuyển nghề gì để sinh sống?

Thứ ba, hàng chục ngàn ngôi nhà sử dụng mặt tiền làm quán xá sẽ giải quyết xe cộ của khách hàng thế nào?

Thứ tư, với hàng triệu xe máy lưu thông nhưng không có bãi giữ xe để có thể đi bộ thì lượng xe ấy ở đâu nếu không ở trên mặt đường, và khi tắc đường thì vỉa hè lại chính là lối thoát, dù chỉ là tạm thời.

Cũng trong chiến dịch kiểm tra, xử lý lấn chiếm vỉa hè ở quận 1, lực lượng chức năng cẩu chiếc xe lấn chiếm vỉa hè đường Sương Nguyệt Ánh. Ảnh: Hải An/Zing

Chừng nào chưa giải quyết được những vấn đề này thì vỉa hè vẫn còn bị sử dụng bừa bãi. Vậy tại sao không đặt vấn đề sử dụng vỉa hè một cách hợp lý và từng bước sắp xếp lại theo luật pháp? Khi đó sẽ căn bản giải quyết được những vấn đề trên và có thêm một nguồn thu đủ để duy tu sửa chữa và quản lý hoạt động trên vỉa hè.

Nhiều người cho rằng, trong tình trạng hiện nay cần có biện pháp mạnh để chấm dứt nạn lấn chiếm vỉa hè. Nhưng “lấn chiếm vỉa hè” không thể trở thành vấn nạn nếu không có sự dung túng và lợi dụng của chính quyền cơ sở hay cá nhân một số người quản lý.

Nếu chính quyền cơ sở, nhà quản lý không coi đó là một nguồn thu của ngân sách hay nguồn quỹ của địa phương, thực sự trong sạch không tư túi, không bao che cho người quen thân lấn chiếm vỉa hè… thì chỉ cần một mệnh lệnh hành chính đúng luật pháp cũng sẽ được người dân tuân thủ.

Chính quyền luôn có một sức mạnh khi thực thi quản lý xã hội, đó là sự chính danh. Danh chính thì ngôn thuận, bạo lực dù dưới bất cứ hình thức nào chỉ có thể xảy ra khi sự đối thoại bất lực, nhà nước có trách nhiệm thuyết phục và đối thoại với người dân trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau.

Thái độ và hành xử theo kiểu luôn coi người dân là “đối tượng vi phạm luật pháp cần phải trừng trị” là sự thể hiện “quyền lực” của một bộ máy bất lực trong quản lý xã hội.

N. T. H.

Nguồn: http://nguoidothi.vn/vn/news/chuyen-hom-nay/binh-luan/7243/van-cau-chuyen-via-he.ndt