Bauxite Việt Nam

Trung Điền

Sự kiện bà Sanae Takaichi được bầu làm chủ tịch đảng Tự Do Dân Chủ (LDP) vào ngày 4 tháng 10 năm 2025, sau khi Thủ tướng Ishiba tuyên bố từ chức đã dẫn đến hai bước ngoặt chính trị Nhật Bản. Thứ nhất là lần đầu tiên LDP có một nữ chủ tịch đảng đầu tiên sau đúng 70 năm (1955- 2025) thành lập. Thứ hai là lần đầu tiên, chính quyền Nhật Bản được lãnh đạo bởi một người phụ nữ

 

Bình thường, hai bước ngoặt này sẽ mang đến nhiều hy vọng mới cho nền chính trị Nhật Bản; nhưng đảng LDP mà bà Taichi lãnh đạo đang rơi vào cuộc khủng hoảng niềm tin một cách sâu sắc. Đảng LDP đã thất bại liên tiếp trong bầu cử quốc hội, bất mãn xã hội vì kinh tế trì trệ, dân số già hóa nhanh chóng và sự xa rời của giới trẻ với chính trị đã khiến đảng này tìm cách “tái tạo lại hình ảnh.” Trong bối cảnh đó, việc lựa chọn bà Sanae Takaichi – một chính trị gia thuộc khuynh hướng cực hữu, thân cận với cố Thủ tướng Shinzo Abe – vừa mang tính bất ngờ, vừa là nước cờ mạo hiểm, đối diện với rất nhiều nguy cơ trong một năm trước mặt.

Trước hết là sự khủng hoàng chính trị sẽ tiếp tục dìm nước Nhật rơi vào tình trạng phân cực giữa bảo thủ và cải cách.

Bà Takaichi sẽ lãnh đạo một nội các thiểu số, nơi LDP không còn giữ đa số tuyệt đối. Mọi dự luật quan trọng – từ ngân sách đến cải cách – đều cần sự thỏa hiệp với các đảng đối lập hoặc với đảng Công Minh (Komeito), đối tác mang tính ôn hòa trong nhiều thập niên qua. Điều này khiến việc điều hành chính phủ của bà Taichi sẽ trở nên khó khăn, dễ rơi vào bế tắc.

Đặc biệt là chủ nghĩa dân tộc cực hữu của bà Takaichi với việc ủng hộ việc sửa đổi điều 9 Hiến pháp để chính thức hợp pháp hóa quân đội chắc chắn sẽ làm chia rẽ xã hội Nhật Bản vốn đang kêu gọi cải cách xã hội – đặc biệt là giới trẻ, phụ nữ và các nhóm thiểu số. Nếu không thể ổn định tình hình, bà Takaichi rất dễ trở thành một thủ tướng “ngắn hạn” giống nhiều người tiền nhiệm. Năm 2026 sẽ là phép thử khắc nghiệt: Hoặc bà thành công trong việc tái củng cố LDP, hoặc bà trở thành “lá chắn” tạm thời trước khi một lãnh đạo nam giới khác được lựa chọn.

Kế đến là những khủng hoảng về mặt xã hội liên quan đến giới tính, di dân và tầng lớp lao động.

Dù là nữ thủ tướng, nhưng bà Takaichi lại phản đối nhiều cải cách nhằm nâng vai trò người phụ nữ Nhật trong xã hội vốn đặt nặng truyền thống “trọng nam”, như quyền giữ họ riêng (first name) sau kết hôn, hay quyền kế vị của nữ giới trong Hoàng gia. Điều này khiến sự thăng tiến của bà mang tính biểu tượng hơn là thực chất, và không giúp cải thiện vị trí vốn rất thấp của Nhật trong bảng xếp hạng bình đẳng giới toàn cầu.

Nhật Bản đang đối diện khủng hoảng nhân khẩu học – dân số già hóa, thiếu hụt lao động trầm trọng. Tuy nhiên, Takaichi lại có xu hướng chống nhập cư, một lập trường sẽ làm trầm trọng thêm vấn đề kinh tế – xã hội, và khiến Nhật Bản khó duy trì sức cạnh tranh trong dài hạn.

Ngoài ra, thế hệ trẻ, phụ nữ thành thị và giới lao động toàn cầu hóa có thể ngày càng xa rời chính quyền của bà. Trong khi đó, bà lại thu hút được sự ủng hộ của khối cử tri bảo thủ lớn tuổi – vốn là nền tảng của LDP. Kịch bản này có thể làm gia tăng sự phân cực chính trị tại Nhật.

Khủng hoảng kinh tế sẽ làm trầm trọng thêm khủng hoảng xã hội vì chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump.

Nền kinh tế Nhật đang chật vật thoát khỏi tình trạng lạm phát thấp, tăng trưởng yếu và nợ công khổng lồ. Chính phủ mới sẽ phải thông qua ngân sách và gói kích thích kinh tế, nhưng trong tình trạng quốc hội chia rẽ, điều này rất khó khăn.

Trong khi đó, bà Takaichi lại cam kết tăng chi tiêu quân sự, điều này có thể gây áp lực lớn lên ngân sách vốn đã căng thẳng, và làm suy giảm nguồn lực dành cho phúc lợi xã hội, y tế, giáo dục – những lĩnh vực đang cần hỗ trợ khẩn cấp cho một xã hội già hóa.

Sau cùng, với lập trường “Nước Nhật trên hết” của bà có thể làm Nhật Bản giảm cởi mở với thương mại quốc tế, hoặc đặt ưu tiên quốc gia lên trên hợp tác đa phương. Điều này có nguy cơ khiến Nhật bị cô lập phần nào trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Sau cùng, với chủ nghĩa dân tộc cực hữu, bà Taichi sẽ đối diện hàng loạt những khó khăn trên mặt trận ngoại giao.

Việc bà Taichi thường xuyên viếng thăm Đền Yasukuni, phát biểu về Takeshima/Dokdo, và ủng hộ lập trường cứng rắn với Đài Loan sẽ tạo ra căng thẳng ngoại giao ngay lập tức với Trung Quốc và Nam Hàn. Bắc Kinh và Seoul vốn đã coi bà Takaichi là “phiên bản của Abe” nên chắc sẽ có những phản ứng gay gắt đối với các chính sách ngoại giao của bà.

Chính quyền Donald Trump có thể ủng hộ bà trong việc tăng chi tiêu quốc phòng và lập trường cứng rắn với Trung Quốc. Tuy nhiên, nếu Takaichi đẩy Nhật vào thế đối đầu quá mức, Mỹ có thể lo ngại về sự mất ổn định khu vực vì sẽ làm suy yếu hình ảnh hài hòa và ổn định mà Nhật Bản đã xây dựng trong nhiều thập kỷ hậu chiến.

Tóm lại, bà Sanae Takaichi trở thành thủ tướng không phải là một bước đột phá cho bình đẳng giới hay cải cách chính trị Nhật Bản, mà là sự củng cố quyền lực bảo thủ của LDP trong bối cảnh khủng hoảng niềm tin sâu sắc hiện nay. Trong một năm tới, Nhật Bản sẽ đối mặt với nguy cơ bất ổn chính trị, trì trệ kinh tế, chia rẽ xã hội, và căng thẳng ngoại giao khu vực.

Hình ảnh cứng rắn theo chủ nghĩa dân tộc cực hữu của bà Takaichi có thể thu hút một thành phần cử tri bảo thủ, nhưng trên tổng thể, bà có nguy cơ đối diện tình trạng phân cực chính trị giữa bảo thủ và cải cách dẫn đến những bất ổn khó lường. Do đó, nhiệm kỳ của bà khó kéo dài và mang tính “chuyển đổi” hơn là tạo “đột phá” cho những cải cách lâu dài.

Trung Điền

Tác giả gửi BVN