Bauxite Việt Nam

Hạ Đình Nguyên

Sáng thứ 6, tôi định đi thăm anh Lê Hiếu Đằng, nhưng rồi tâm trạng ngổn ngang không thích hợp, bèn không đi. Vì thế, sáng nay, thứ 7, tôi vào bệnh viện để thăm anh, thì ý định đi thăm anh hôm qua đã trở thành một sự hối tiếc, vì bây giờ không thể gặp được. Anh phải ở trong một phòng biệt lập, theo y lệnh của bác sĩ Trưởng khoa.

Buổi sáng hôm qua, anh còn khỏe và tỉnh táo.

Anh viết một đề nghị yêu cầu Quốc hội phải trả lời kiến nghị của Luật sư Trần Vũ Hải. Song anh sực nhớ, anh đã giã từ chính thức Đảng Cộng sản mà anh đã theo từ khi còn đầu xanh tuổi trẻ, cũng như cái chức vụ trong Mặt trận Tổ Quốc mà anh đã ghé vai chung sức bao năm. Anh nhanh chóng loại cái quán tính ấy ra khỏi đầu, và trở lại tư thế của một công dân tự do. Anh vứt bỏ cái đề nghị. Chẳng đáng gì nữa để kính thưa!

Biết là mình tồn tại không bao lâu, anh phải làm gì trong bối cảnh hôm nay? Tuổi trẻ của anh đã đứng lên như thế nào, với ước vọng tốt đẹp nào? Anh thấy cần phải truyền lại cho thế hệ thanh niên một ngọn lửa nhiệt tình với đất nước và dân tộc, dù cái đóm lửa trong anh đang thoi thóp. Anh quyết định viết một lá thư gởi cho Thanh niên Sinh viên Học sinh. Tôi chưa biết lá thư ấy tâm sự điều gì.

Anh nằm nghiêng trên giường, chật vật, vất vả, viết được ba trang giấy, nhưng chưa hoàn thành. Anh viết lại lần thứ hai. Xong lúc 12 giờ.

Mấy ngày trước, cũng như buổi chiều hôm qua, rất nhiều anh em, bạn bè đến thăm anh. Bạn bè cũ từ thời còn ở Trung học Phan Chu Trinh - Đà Nẵng, bạn bè của một thời đấu tranh ở Sài Gòn, hay trong mật khu, và những bạn mới từ sau ngày “hòa bình - độc lập” ở Miền Bắc vào. (Tôi sẵn sàng kể tên từng người cho tiện việc “an ninh”, nếu cần). Đến buổi chiều, anh hãy còn tỉnh, chuyện trò với mọi người về xã hội - thời sự, cho đến 21 giờ tối. Qua 4 giờ sáng hôm nay, sức của anh kiệt dần, đến 9 giờ sáng thì các cơ quan nội tạng như đồng loạt nổi dậy. Chất nhờn gì đó trào lên miệng, thở khó, màu da xám sậm, mắt lờ đờ rồi nhắm lại, anh bắt đầu không nhận ra người thân. Bác sĩ ra lệnh đưa anh vào phòng riêng. Vì thế trưa nay chúng tôi chưa được gặp.

Chiều hôm qua, anh có bày tỏ lời trân trọng với các bác sĩ Giám đốc Bệnh viện, bác sĩ Trưởng khoa, và các nhân viên y tế đã rất tích cực và có nhiều biểu lộ tình cảm kín đáo, mà anh cảm nhận được.

Chị Hồng, vợ anh, con gái và người rể luôn có mặt ở bệnh viện để chăm sóc anh. Vòng ngoài là bạn bè với tinh thần giúp đỡ triệt để, mọi thứ, tiền thuốc, tiền phòng, các chi phí khác, đặc biệt là tình cảm, sự quý mến, thân ái như những ngày gian khổ xa xưa.

Người con gái thương bố, cho rằng anh đã mất chút năng lượng ít ỏi cuối cùng, có thể do anh… viết thư. Trong số những người bạn, nay có những người đi tu (tại gia), lại nghĩ khác. Họ nghĩ, những giây phút cuối đời, những ai đã quên được những bám víu bản thân, cá nhân, ích kỷ, mà hướng về cái chung, vì tha nhân thì người ấy sẽ được ra đi trong thanh thản. Một số lần nước mắt anh chảy, không phải vì bi lụy, luyến tiếc hay thù hận, mà là hạnh phúc của sự chia sẻ, cảm thông gởi gắm.

Tối nay, 19 giờ lại được bác sĩ thông tin cho biết: Anh lại tỉnh lại, khá hơn. Cái leo lắt của ngọn đèn đã cạn dầu.

Dù lúc nào chưa biết, nhưng anh sẽ ra đi, sẽ từ biệt chúng ta – chỉ xin dám nói là những bè bạn thân quen. Anh không phải là người có chức vụ cao hay tầm cỡ hào nhoáng đáng kể nào, nhưng anh là người đã khẳng định được giá trị mình, anh có những bước đi tiền phong của một thế hệ. Người thanh niên ấy, cho đến tuổi 70 vẫn giữ nguyên một phẩm chất, xứng đáng vai trò Tổng Thư ký của tổ chức Liên minh Dân tộc, Dân chủ và Hòa bình từ khi còn rất trẻ, và dù nó đã được chôn vùi, dù đó là một sách lược từ đâu chăng nữa. Anh đã sống trọn với lòng mình về chính danh và bản chất đích thực của tổ chức ấy. Anh đã mang một án tử hình kép và sẽ không được vinh danh bởi ai, và đó cũng là điều anh mong muốn.

Tôi nhìn quanh một lượt thế hệ mình, những mái đầu bạc, khuôn mặt và thân thể không còn trẻ trung, tôi thấy chiến tranh, cách mạng và tuổi trẻ đã bay qua, đăm chiêu còn lại và sức trẻ đâu đó đang nảy mầm.

Và anh Đằng thì đang nằm ở trong kia.

H. Đ. N.

Một số hình ảnh anh Lê Hiếu Đằng đi biểu tình chống Trung Quốc xâm lược: