Bauxite Việt Nam

Kính dâng hương hồn Cha và anh Khỏe thân yêu.

Trần Hữu

8 h sáng ngày 09.12.2012. Tôi đến Nhà hát thành phố tham dự mít tinh theo như thông báo trên mạng. Một cuộc mít tinh dự kiến tổ chức ngắn gọn, ôn hòa, có sự giám sát của các lực lượng chức năng, theo đề nghị của nhóm tổ chức với nhà đương cục.

Ở các bậc thềm Nhà hát, dưới tấm băng rôn ghi dòng chữ: “Chương trình biểu diễn nghệ thuật cuối tuần”, đội quân nhạc đang dàn ra trên mấy hàng ghế trong tiếng kèn trống rộn rã.

Đến nơi, tôi mới hay tin các nhân vật chủ chốt của cuộc mít tinh đều không thể có mặt, trừ anh Huỳnh Tấn Mẫm, đã thoát ra khỏi nhà từ sáng tinh mơ nhưng đến giờ ấy vẫn mất tăm mất dạng. Các ngả đường dẫn vào khu vực Nhà hát lớn đều được kéo rào chắn… Vậy là chương trình mít tinh với chủ đề yêu nước chống bành trướng Trung Quốc có nguy cơ bị phá sản.

8.30. Đội quân nhạc đã kết thúc phần trình diễn và thu dọn ghế. Vẫn không thấy bóng dáng các “nhạc trưởng” mới cho chương trình dự kiến tiếp theo. Một số người nản lòng bỏ về. Tôi tản bộ trên đường Lê Lợi, định ghé vào chợ Bến Thành mua sắm chút đỉnh thì gặp một người quen. Trao đổi vài câu, tôi nảy ý mượn máy ảnh của anh bấm vài phát cho đỡ buồn.

Cầm máy ảnh trong tay, tôi quay lại công viên trước Nhà hát, nơi thường xuyên có triển lãm nghệ thuật. Đang loay hoay chọn một góc thích hợp cho khung hình, thì bất ngờ, chếch phía bên trái ống kính của tôi, xuất hiện một mảng đỏ phấp phới. Tôi hạ máy xuống thì nhận ra một lá cờ Tổ quốc vừa được giương lên trong đám đông. Một thanh niên mặc áo pull màu xám. Rồi đồng loạt những tiếng hô vang dậy cùng với các biểu ngữ mini nhanh chóng được giương lên, và đoàn người hình thành chớp nhoáng ấy băng qua đường tiến về phía Nhà hát. Lại xuất hiện lá cờ đỏ sao vàng thứ hai trong tay một thanh niên dáng cao gầy mặc áo sọc xanh đỏ. Nhà thơ Lưu Trọng Văn cũng “xuất quân” với tấm tranh - biểu ngữ bằng vải. Tôi nghe tiếng thét của anh vang dội (xin anh thứ lỗi, trong tích tắc tôi đã lú lẫn gọi nhầm tên anh là Hoàng Hưng!) hòa vào tiếng hô của các anh em khác.

Đoàn người tập họp ở quảng trường trước Nhà hát trong phút chốc rồi tự động tuần hành theo đường Lê Lợi hướng về chợ Bến Thành. Nhưng chỉ đi được một quãng đến ngã tư Nguyễn Huệ, là rào kẽm gai đã được giăng kín. Không đi tới được thì quay lại thôi! A lê hấp! Đoàn người tự động đằng sau quay, vẫn giữ đội hình rập ràng trật tự, người đi cuối đoàn trở thành người dẫn đầu, và lại tiến về phía Nhà hát lớn.

Tôi đi theo mà lòng không khỏi hoang mang lo lắng, rằng trong tình trạng không có người đầu tàu như hiện nay, liệu cuộc tập họp này có diễn ra đúng hướng không? Liệu có phần tử xấu nào trà trộn vào để gây manh động hay khủng bố không? Nếu có, sẽ rắc rối to đây!...

Nhưng khi đoàn quay lại quảng trường trước Nhà hát thì… Kìa…! Trên bậc thềm cao nhất của Nhà hát, anh Huỳnh Tấn Mẫm và một số anh em ở đâu vừa mới xuất hiện … Anh Mẫm làm thế nào vượt được vòng vây vào đến tận đây?! Quả là thần kỳ, tôi không còn tin vào mắt mình nữa… Đám đông quần chúng cũng nhận ra sự hiện diện của anh Mẫm và lập tức tập trung về các bậc thềm. Rồi lần lượt các gương mặt quen thuộc: KTS Nguyễn Trọng Huấn, họa sĩ Thanh Tùng, PGS TS Hoàng Dũng… cũng nhanh chóng tề tựu.

Có tiếng xôn xao: “Có ai có micro pin không?”. Nhưng không cần micro, anh Mẫm vẫn bắt đầu. Ngắn gọn về mục đích và nội dung cuộc mít tinh biểu thị tinh thần yêu nước, chống Trung Quốc xâm lược. Khẳng định quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của nhân dân Việt Nam. Anh vừa dứt lời, các khẩu hiệu lại được hô vang lên. Không chỉ người trẻ tuổi, mà các bác lão thành cũng dốc hết hơi sức: Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam. Tổ quốc Việt Nam trên hết. Dân tộc Việt Nam trên hết. Đả đảo nhà cầm quyền Trung Quốc âm mưu lấn chiếm Hoàng Sa và Trường Sa. Đoàn kết sát cánh với Nhà nước chống ngoại xâm. Thậm chí có cả khẩu hiệu: Chúng tôi chống bành trướng Bắc Kinh, chúng tôi không chống Nhà nước…

Đứng cạnh tôi, một xung kích áo xanh màu cỏ ra chiều hung hăng quát tháo: “Bộ mấy người muốn có chiến tranh lắm hả? Chuyện HS-TS đã có Liên Hiệp Quốc can thiệp”… Lập tức cậu ta bị phản bác: “Này, bác hỏi cháu, giả sử nhà cháu bị cướp mà cháu cứ nấp trong xó nhà, chờ hàng xóm với Ủy ban Phường đến đuổi giúp, thì liệu cháu có giữ được tài sản và cả tính mạng không?”. Cậu ta vẫn quyết ăn thua đủ: “

Đã có Đảng Nhà nước, bộ không lo nổi sao phải nhờ đến các bà?”. “Thì chúng tôi tham dự cuộc mít tinh này là nhằm ủng hộ Đảng Nhà nước đấy thôi. Một đất nước gặp nạn ngoại xâm mà dân chúng thờ ơ mới là đáng lo ngại chứ?!”. Cuộc đấu lý được tiếp sức từ nhiều người, chàng áo xanh xem chừng đuối hơi vì có lẽ chỉ kịp học thuộc có mấy câu bài bản, nên đã tự động “tắt đài” và ngó lơ sang chỗ khác…

Một bóng nữ phốp pháp mặc thường phục xông vào đám đông chìa thẻ đỏ giằng máy ảnh của một thanh niên. Bị phản ứng, chị ta đuổi anh này ra ngoài. Một cô gái bị giật mất tấm áp phích, lên tiếng kêu cứu. Cảnh giằng co cờ và biểu ngữ… Cho đến thời điểm này, dù liên tục bị tấn công, người biểu tình vẫn giữ thái độ ôn hòa. Phần tôi, lo ngại nếu đưa máy ảnh lên cao quá đầu để “tác nghiệp”, có thể bị giật mất từ phía sau lưng, lại là máy ảnh đi mượn, nên phải kìm lòng đút máy vào túi. Vì thế mà tôi không kịp ghi nhận một cảnh vô cùng ấn tượng: Khi anh Mẫm vừa ra hiệu cho đám đông ngưng hô khẩu hiệu để tuyên bố kết thúc và giải tán trong trật tự, thì bất đồ từ hai cánh bên hành lang Nhà hát, tràn ra năm bảy chục nhân viên áo xanh. Họ dàn thành ba hàng ngang, đồng loạt tiến lên xô ngã rạp đám đông đang đứng trên các bậc thềm. Khỏi nói thì ai cũng hình dung cảnh tượng hỗn loạn đến thế nào. Nhiều người ngã lăn xuống bậc thềm. Cựu tù Côn Đảo Hồ Hiếu vừa qua bạo bệnh đang chống gậy đứng trên cao cũng loạng choạng rơi tự do, may có người đỡ kịp. KTS Nguyễn Trọng Huấn lộn mấy vòng cắm đầu xuống đất; trán ông va đập bị tụ máu đỏ bầm. Ông cứ trấn an mọi người là không sao, trong khi người nhà đi cùng ông thì thảng thốt đến rơm rớm nước mắt; bà nói sức khỏe ông vốn chưa thực sự phục hồi sau đợt tai biến, giờ lại nhồi thêm cú ngã này… Nói vậy, nhưng bà vẫn chiều theo mà nán lại cùng ông đến phút cuối.

Quả là trong cảnh hỗn độn ấy, tuyên bố kết thúc của anh Huỳnh Tấn Mẫm ít người được nghe rõ. Nhưng tất cả đều bảo nhau: chúng ta thể hiện văn hóa ứng xử bằng cách giải tán trong trật tự.

Bên kia đường, trong công viên trước Nhà hát, nhiều người vẫn tiếp tục nán lại, trong số đó có cụ bà PTM, người nhỏ nhắn mong manh, đi một mình từ quận 7 sang từ sáng sớm. Biết KTS Nguyễn Trọng Huấn nằm trong số 42 nhân vật ký tên vào kiến nghị, cụ mừng rỡ sà vào bắt chuyện. Rồi cụ quay sang kể với tôi, lần biểu tình năm ngoái, cụ bị mấy anh an ninh bám theo về đến tận nhà. “Bực quá, tôi rẽ luôn vào Công an Phường cho chúng nó cụt hứng… Nói xin lỗi, tôi gần 80 tuổi đầu, đã qua hai cuộc kháng chiến, tôi sợ gì mấy thằng nhãi ranh ấy mà hòng hăm dọa tôi chứ!…”, bà cụ cười hồn nhiên.

Một nhân viên thường phục từ xa chĩa máy về phía băng đá nơi chúng tôi ngồi. Bà cụ đang mải chuyện vẫn nhận ra, lập tức ưỡn ngực và ngẩng cao đầu về phía ống kính: “Đấy, chúng nó lại lén chụp hình đấy. Cứ chụp đi, bà thì sợ gì chúng mày kia chứ!”

Mọi việc diễn ra trôi chảy, rập ràng và kết thúc êm ả. Quả là một màn biến tấu quá ngọt. Quá nhuyễn. Và quá bất ngờ! Bởi có một số anh, chị tưởng rằng cuộc mít tinh đã bị dìm chết trong trứng nước với sự cô lập và cầm chân các nhân vật chủ chốt, nên đã bỏ về trước đó. Chắc các anh chị ấy cũng bất ngờ với diễn tiến sáng nay. Và chính tôi cũng vậy. Cũng tự nhủ chỉ la cà “hái hoa bắt bướm” một lúc rồi ra về. Chúng tôi đã thực sự không hiểu đúng sức mạnh quần chúng. Sự cấm cản của chính quyền chỉ có thể giáng xuống một thiểu số nào đó, chứ không thể vô hiệu hóa ý chí và nguyện vọng của nhân dân. Tôi càng tin vào nhận thức đúng đắn của bà con, khi trong hơn 20 phút tuần hành và mít tinh, tuyệt không hề có dù chỉ một hành động quá khích manh động nào. Trước sau chỉ một ý chí, một nguyện vọng: đồng tâm hiệp lực cùng Nhà nước bảo vệ chủ quyền Hoàng Sa và Trường Sa, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam, chống bành trướng xâm lược Bắc Kinh.

Bỗng trong tôi bật lên lời dạy của Bác về công tác quần chúng:

Dễ trăm lần không dân cũng chịu

Khó trăm lần dân liệu cũng xong.

Tôi không rõ các anh an ninh có lôi ra được phần tử phá hoại trị an nào từ trong đám đông này hay không, nếu có chắc chắn các anh sẽ được thưởng to, và chẳng bõ công các anh phải vất vả bài binh bố trận từ mờ sáng. Thật tình, nếu tôi là người nhà của các anh, tôi sẽ cảm thấy thiệt thòi vô cùng khi người thân của mình phải hy sinh cả ngày nghỉ cuối tuần, thay vì vui vầy với vợ con thì lại cứ phải chạy theo các bóng ma phản động trong các cuộc biểu tình yêu nước như thế này, mà có khi tìm mãi chẳng thấy mống nào để báo công với cấp trên!

Tuy nhiên, nếu đứng trước từng nhân viên thừa hành công vụ, tôi có thể tự cho phép mình có ý nghĩ thông cảm với họ, thì cái hành động “lũ quét” trên bậc thềm cao của Nhà hát cứ ám ảnh tôi đến rờn rợn suốt cả ngày. Hình ảnh hàng hàng lớp lớp áo xanh từ phía sau ập tới, xô ngã rạp đoàn mít tinh gợi tôi nhớ đến “chiến thuật biển người” mà tập đoàn Trung Nam Hải đã áp dụng không chỉ với các nước láng giềng mà cả trong các cuộc đàn áp nhân dân của họ. Tôi tự ngăn mình không để trí tưởng tượng bay xa đến bánh xích xe tăng nghiến trên quảng trường Thiên An Môn năm nào. Thật ghê rợn! Mong là đất nước Việt Nam không bao giờ xảy ra thảm kịch tương tự như nhân dân Trung Quốc đã hứng chịu!

…

Trong phút hòa bước trên đường phố cùng mọi người, tôi như sống lại với ký ức hơn 40 năm trước, thời nhóc con quăng cặp táp chạy theo Chủ tịch Tổng đoàn Học sinh Sài Gòn Lê Văn Nuôi trong các cuộc đấu tranh bãi khóa. Tôi nhớ đến các anh chị thân quen với gia đình tôi, đã vĩnh viễn ra đi ở tuổi thanh xuân, người bị đạn bắn bom vùi ở chiến khu, người bị tra tấn đến thiệt mạng trong nhà giam: anh Nguyễn Điền, anh Quỳnh Diệu, chị Năm Nga, anh Trần Quang Long, anh Nguyễn Văn Quới, anh Nguyễn Hoa… Tôi nhớ đến anh Trần Hữu Khỏe, anh cả của tôi, người thà chết chứ quyết không làm tù binh khi anh lọt vào ổ phục kích và bị bắn trọng thương trên đường chuyển cứ; chúng thả rọ không từ trên trực thăng xuống để dụ anh đầu hàng… Tôi nhớ đến những gương mặt bầu bĩnh măng tơ ở tuổi mười tám đôi mươi trên những tấm mộ bia trong Nghĩa trang Liệt sĩ TP HCM, những chiến sĩ tình nguyện quân ở chiến trường Campuchia, có người hy sinh chỉ vẻn vẹn sau một vài tháng nhập ngũ. Tôi nhớ đến cha tôi nay đã quá cố, giáo sư Trần Hữu Khuê, cựu tù Côn Đảo, người năm xưa bị chính quyền Sài Gòn kết án 20 năm khổ sai và 10 năm biệt xứ vì tội “phá rối trị an”, thành lập Phong trào Dân tộc Tự quyết (1964-1965) nhằm kêu gọi các tầng lớp nhân dân phản đối sự đổ bộ của quân đội Mỹ vào miền Nam Việt Nam; một đảng viên 60 tuổi Đảng đến cuối đời dẫu đau lòng trước thế sự ngả nghiêng, vẫn tuyệt đối giữ lòng trung trinh với dân tộc, với đất nước.

Sáng hôm nay, hòa vào dòng người trên đường phố, tôi tự nhủ, mình phải sống sao để không mang tội phản bội quá khứ, cũng như không làm tủi hổ anh linh của biết bao thế hệ đã không tiếc thân mình để có được một Việt Nam hôm nay.

Cũng chỉ trong mấy mươi phút ngắn ngủi sáng nay mà tôi đã ngộ ra nhiều điều. Tôi tự thấy mình đã quá “lo bò trắng răng” về một cuộc tập họp thiếu vắng người khởi xướng. Quần chúng quả là tiến bộ và hiểu biết hơn tôi tưởng. Chính tôi mới phải học tập họ về tinh thần quyết liệt trong đấu tranh trước họa xâm lăng cùng thái độ ứng xử chừng mực ôn hòa với nhân viên thừa hành công vụ. Nói các bác các anh đừng giận, giả như hôm nay anh Mẫm không kịp đến hiện trường, thì tôi tin đồng bào mình cũng sẽ dẫn dắt cuộc biểu tình một cách đúng đắn, không sa vào quá khích hay chệch hướng!

Một chuyện vui nho nhỏ để kết bài, là câu trả lời mà tôi còn nợ với con trai mình. Cháu có lần hỏi tôi: “Mẹ ơi, ngày xưa bộ mẹ đi biểu tình chống Mỹ thiệt hả? Con thấy mẹ nhát gan thấy mồ!”. “Đúng vậy con à, tôi đáp, hồi nhỏ mẹ nhát lắm. Mỗi lần đi biểu tình là mỗi lần run, mỗi lần đi giao liên nội thành là mỗi lần hồi hộp muốn vỡ tim. Vừa đi vừa sợ! Nhưng sợ mà vẫn đi! Cứ thầm nhủ, đi để trả thù cho cậu Khỏe. Đi, để Ông ngoại mình sớm trở về.” “Vậy bây giờ Trung Quốc chiếm Hoàng Sa, Trường Sa, mẹ có dám đi biểu tình nữa không?”. Câu hỏi này, lần nào bị vặn tôi cũng “khất”: “Thì các bác đang xin chính quyền cho phép biểu tình chống Trung Quốc mà, nhưng chưa được chấp thuận thì chưa thực hiện được con à. Mà bây giờ mẹ già rồi, mỗi tuổi mỗi hèn mà con, mẹ hổng dám làm bậy đâu!”. Cu Huy xem chừng nghi ngờ lắm lắm cái dũng khí của mẹ ngày xưa. Thế nhưng hôm nay, khi nghe tôi tường thuật sự việc, cu cậu reo lên: “Ôi, vậy là mẹ dám đi biểu tình mà không xin phép hả? Hoan hô mẹ. Tối nay con tình nguyện rửa chén và massage chân cho mẹ nha”. Ông xã tôi nghe hai mẹ con đấu hót thì chỉ im lặng, nhưng thừa lúc thằng bé vào phòng riêng, anh ấy cười tủm tỉm: “Là em “ăn may” đó thôi, bà Khốt ta bít ơi! Giả sử mọi việc diễn ra suôn sẻ, ông chính quyền cho phép tổ chức mít tinh dưới sự giám sát chặt chẽ của Công an, ông ấy quây rào chắn chỉ cho vài mươi người tham dự, thì dù em có lọt được vào vòng trong, cũng chỉ kịp hô vài câu khẩu hiệu cho có lệ rồi bị giải tán ngay, anh chắc chắn vậy, em lấy đâu ra biểu tình với tuần hành mà khoe với con chứ!”.

Ôi cái ông chồng “tinh vi” của tôi! Tôi chỉ biết cười trừ mà thì thào với anh: “Chứ không lẽ em thú thiệt với con rằng: E hèm, các bác xin phép tổ chức mít tinh ôn hòa trong khuôn khổ kiểm soát của chính quyền, chỉ mươi phút thôi là giải tán, nhưng vì các bác ấy giờ chót bị nhốt ở nhà hết thảy, không ai cầm chịch, nên bà con tại chỗ mới tự động chuyển thành biểu tình! Là “tự diễn biến” đó con à! Chứ có ai lường trước nó ra thế đâu, hi hi!”.

T. H.

Tác giả gửi trực tiếp cho BVN