Bauxite Việt Nam

Tô Văn Trường

Con người thuộc loài linh trưởng là động vật có xương sống cao cấp nhất. Xương sống của chúng ta có đến 33 đốt chồng lên nhau ở giữa các đốt sống có một đĩa đệm. Do đó, cột sống gần như một đoạn thân cây trúc. Xương sống là cột chống duy nhất cho con người để đứng thẳng trên mặt đất.

Thoái hóa cột sống đã rất đau nhưng nặng hơn là gãy cột sống thật sự là tai họa theo cả nghĩa đen lẫn bóng, cả y học lẫn thực tế cuộc sống thường ngày. Từ đau cột sống, nhìn rộng hơn, đau cuộc sống quả là thứ bệnh... làm đau, hành hạ hàng tỷ người!

Ông Trần Xuân Bách, cựu ủy viên Bộ Chính trị, bí thư Trung ương Đảng giai đoạn 1986-1990. Khi đang tại chức, cuối năm 1989 ông đã công khai phát biểu về “Chủ nghĩa xã hội là gì”, nội dung yêu cầu đa nguyên chính trị, đổi mới đồng bộ, tổng thể cả cơ chế kinh tế và lẫn cơ chế chính trị (quản lý Nhà nước, quản lý kinh doanh, vai trò lãnh đạo của Đảng và quyền lực của nhân dân). Kết quả, ông phải trả giá, nhận kỷ luật của Đảng và về hưu từ tháng 8/1990 và mất vào năm 2006. Tư duy mẫn tiệp, đi trước thời đại, ông dám hy sinh quyền lực, thẳng thắn bảo vệ quan điểm, lập trường chính trực của mình như bảo vệ chân lý.

Ông Trần Xuân Bách có nhận định rất xác đáng: “Đảng lấy quyền lực thay cho năng lực nên dẫn đến thất bại”. Ông Bách còn có hai câu thơ, nhiều người rất thích:

“Tai trái để nghe lời nói phải,

Trái tai, tai phải để ngoài tai”.

GS Phạm Gia Khải kể lại có lần gặp ông Trần Xuân Bách xuống Viện lão khoa tại Bệnh viện Bạch Mai để khám bệnh, ông Bách nói nửa đùa, nửa thật: “Tôi bị thoái hóa cột sống lại nặng tai, nên không nghe người ta nói gì, cổ lại cứng, không cúi được.”

Lãnh đạo Đảng ta, đã phục hồi vị thế ông Trần Xuân Bách sau khi ông qua đời, và ông được an táng tại nghĩa trang Mai Dịch. Nếu chịu nghe ông và không bị giáo điều làm hốt hoảng, có thể đã có đa nguyên, chưa nói tới đa đảng, và sự chọn lựa người xứng đáng vào các vị trí then chốt sẽ khách quan hơn. Không có thay đổi theo hoàn cảnh là thái độ cứng đơ như xác chết, không phải là trung thành với dân, có lẽ chỉ với quyền lợi ích kỷ của mình mà thôi.

Viết đến đây, tôi chợt nhớ câu chuyện “cười ra nước mắt” của một vị thuộc thế hệ đàn anh kể rằng: “Cách đây khoảng bốn chục năm, bà cụ thân sinh ra lũ con mình, một lần đi khám bệnh về rầu rĩ đưa cho coi cuốn sổ khám bệnh. Mình coi rồi, thản nhiên trao lại sổ và bảo: “Bệnh này thì ai mà chẳng bị, lo gì !”, bà trố mắt nhìn mình. Mình chậm rãi giải thích: “Thì coi đây nè, em là cô giáo kia mà!”. Bả săm soi nhìn vào những dòng chữ ghi trong sổ khám bệnh và chợt nhận ra lỗi chính tả của cách viết tháu (chữ bác sỹ mà): “đau cuộc sống” (!) – đúng ra là “đau cột sống”. Đau cuộc sống quả là thứ bệnh... làm đau, hành hạ hàng tỷ người!”.

Việc ông Trần Xuân Bách đưa vào nghĩa trang Mai Dịch là xui chứ đâu phải hên vì mấy lẽ. Chắc gì ở đó không lốm đốm có cả những “gương mặt mốc” và phải... nằm chung! Đó cũng là bậc tột cùng của sự phân biệt “đẳng cấp” kể cả khi đã về cõi vĩnh hằng.

Tôi được nghe vị trưởng thượng kể lại, khi ông Trần Đại Nghĩa qua đời, cũng mai táng ở loại ”nghĩa trang đẳng cấp” ấy, bà Khánh (vợ ông Trần Đại Nghĩa) khóc tức tưởi khôn nguôi! Mấy cô cậu loi choi bèn xúm lại úy lạo: “Thôi, dì ơi, bề nào chú cũng mất rồi! Dì nín và đi về cùng bọn con thôi”. Bả quắc mắt: “Bọn bay thì biết gì, khi nãy tao khóc vì xót thương ông; còn bây giờ... tao khóc cho tao!”. Đám trẻ há hốc miệng và thầm nghĩ: “Bả, còn đang sống nhăn mà” nhưng không dám nói ra. Bà Khánh thủng thẳng nói: “Bọn bay thấy đó, xưa rày ở ta có lệ chồng đâu, vợ đó cả khi sống lẫn khi chết. Bây giờ, ông nằm ở đây, mai mốt đến lượt tao, sức mấy tao được nằm bên ông (!). Làm sao có đủ tiêu chuẩn để dzô nằm chỗ này”!!! Phải chăng đây cũng là một dạng của nỗi đau cuộc sống.

Người Pháp nói: “Quyền lực làm hư con người”. Không ít người ở nước ta, một thời gian sau khi họ được đặt ở một vị trí cao trong bậc thang chính quyền, có những thay đổi mà bản thân đương sự cũng chưa ý thức được ngay đâu! Trường hợp ông Trần Xuân Bách bị huyền chức, ông Trần Độ bị theo dõi, ông Nguyễn Hữu Đang và nhiều người bất đồng chính kiến bị cầm tù, gia đình cũng bị khổ sở, đó là nỗi đau cuộc sống.

Ngay cả trường hợp đơn giản, có một ông quan chức tâm huyết, góp ý rất thẳng thắn, chân tình, xác đáng với lãnh đạo cấp cao: “Ta nên lấy ra vài ứng cử viên, sau đó người được tập thể bầu chọn có lẽ hay hơn là chỉ định.” Sau đó, người góp ý kia không được làm công tác cán bộ nữa, làm người ta thấy một số nguyên tắc của chúng ta rất không ổn, vì bị người có ảnh hưởng nhiều nhất thao túng, làm hỏng việc chung, nhưng không ai dám mở miệng ra phê phán, sai này chồng lên sai khác, đến mức không ai có thể nhận ra tổ chức ban đầu nữa!

Người ta đã thần thánh hóa tổ chức, và người có quyền lực cao nhất cũng tự thần thánh hóa mình, tệ sùng bái cá nhân sinh ra từ mất dân chủ, bi kịch là ở chỗ đó. Cần phải có cơ chế dân chủ, giám sát lẫn nhau, nhưng không phải là tổ chức o ép. Bên Mỹ, Tổng thống Clinton có quan hệ ngoài giá thú vẫn bị ra tòa như dân thường.

Nhà nước pháp quyền là như thế, chỉ có pháp luật mới được thượng tôn, có nghĩa là thể chế được thượng tôn, Nhà nước được bảo vệ trên cơ sở những nguyên tắc mà mọi người dân công nhận. Nếu chúng ta không tự sửa một cách nghiêm túc, thì chính chúng ta đã tự làm hại mình hay nói cách khác đó là nỗi đau cuộc sống!

Từ góc nhìn của ông Trần Xuân Bách, có thể thấy sự bảo thủ và coi thường dân là tự sát. Hay nói cụ thể hơn, vấn đề số 1 bây giờ của đất nước chính là cải cách thể chế toàn trị hiện nay sang chế độ pháp quyền dân chủ; để thực hiện được nhiệm vụ này phải đồng thời thay đổi hẳn Đảng Cộng sản Việt Nam từ đảng cai trị trở thành đảng của dân tộc và dân chủ và đảng này cần phấn đấu để trở thành đảng cầm quyền trong chế độ dân chủ như ở mọi nước văn minh & phát triển.

Nỗi đau cuộc sống chẳng phải của riêng ai, nó “tra tấn”, hành hạ từ những vị công thần của đất nước đến người dân bình thường. Ngẫm suy, quả thật, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã SINH VI TƯỚNG, TỬ VI THẦN, ông cụ chẳng những thao lược khi cầm quân mà còn thao lược cả trong cuộc đời – nằm lại ở quê nhà, chồng đâu, vợ đó và là người Anh cả của quân đội nhân dân – sự tôn vinh cuối cùng, cũng do NHÂN DÂN tôn vinh, chằng chờ ai phục hồi hay khôi phục! Võ Đại tướng vĩnh viễn trong LÒNG DÂN.

T. V. T.

Tác giả gửi BVN.