Bauxite Việt Nam

Phạm Quang Tuấn

Khi một cậu học trò lớp 8 [ở Hà Nội] tuyên bố rằng giáo dục VN thối nát và muốn trở thành Bộ trưởng Giáo dục để cải cách, nhiều người cho là cậu ta không thể tự nghĩ ra những điều đó và đã bị người lớn "xui dại", "xui trẻ ăn cứt gà", "mớm lời" để quảng cáo cho một nhóm hay một quan điểm nào đó. Thậm chí những người đó còn gọi cậu ta là "thằng bé" hay "thằng nhóc", biểu lộ một thái độ ỷ già khinh trẻ rất hủ lậu nhưng hãy còn rất phổ biến ở Việt Nam. Trong tiếng Anh không thể tìm được chữ dè bỉu tương đương với những chữ ấy vì từ mấy thế kỷ nay họ không còn có thái độ khinh trẻ em như vậy.

Thực ra, những phát biểu của cậu học trò lớp 8 đó cũng không cần phải một đầu óc quá sâu sắc hay già trước tuổi, mà chỉ cần có sự quan tâm tới các vấn đề xã hội và một chút khả năng tự suy nghĩ mà một học sinh 14 tuổi hoàn toàn có thể có. Do đó tôi tin rằng những ý kiến cho là cậu ta bị người lớn "mớm lời" hay "xui dại" là vô căn cứ.

Quan tâm về xã hội hay chính trị một cách độc lập, không theo Đảng CS hay Đoàn TNCS là một điều được coi là "không nên" ở Việt Nam, dễ gây sự "ưu ái" của công an, nhưng nhìn ra các nước khác ta thấy không thiếu gì thanh thiếu niên, trẻ em cùng lứa tuổi (13, 14) hay thậm chí nhỏ tuổi hơn không những đã quan tâm về những vấn đề xã hội, chính trị mà còn hoạt động tích cực và thành công trong những địa hạt đó. Trái với Việt Nam, xã hội phương Tây rất khuyến khích việc thanh thiếu niên tham dự hay sáng lập những tổ chức dân sự độc lập (không do chính quyền bày ra như Đoàn TNCS ở Việt Nam) vì chúng là nền móng bảo đảm dân chủ và tiến bộ. Sau đây là vài thí dụ.

Malala Yousafzai (Pakistan): Vào đầu năm 2009, khi Malala 11-12 tuổi, cô đã viết blog cho BBC tả chi tiết cuộc sống của mình dưới [ách] Taliban (nhóm Hồi giáo cuồng tín này cấm phái nữ đi học) và bày tỏ quan điểm của mình về việc cần thúc đẩy giáo dục cho trẻ em gái. Cô được nhiều người biết đến, hay trả lời phỏng vấn báo chí và trên truyền hình, và được nhà hoạt động Nam Phi Desmond Tutu đề cử cho giải Nobel Hòa bình Quốc tế Thiếu nhi. Năm 15 tuổi Malala bị Taliban ám sát, bắn vào đầu nhưng thoát chết. Năm 16 tuổi cô được giải Nobel Hòa bình.

Gregory R. Smith (Mỹ): năm cậu 13 tuổi báo chí viết: Smith đã thành lập International Youth Advocates (Tổ chức Biện hộ Quốc tế cho Thanh thiếu niên), đã từng là Đại sứ thanh niên của Christian Children’s Fund (Quỹ Quốc tế Trẻ em) và phát ngôn viên tuổi trẻ của World Centers of Compassion for Children (Trung tâm Trắc ẩn cho Trẻ em). Trong năm qua, cậu đã đi khắp nước Mỹ và thăm sáu nước trên bốn lục địa. Các nỗ lực cứu trợ nhân đạo đang giúp trẻ mồ côi ở Đông Timor và thanh thiếu niên ở Sao Paulo, và Smith đang giúp đỡ dân ở Rwanda xây thư viện công cộng đầu tiên của họ. Cậu đã gặp nhiều nguyên thủ quốc gia, trong đó có cựu Tổng thống Bill Clinton và cựu Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev, và những người đoạt giải Nobel Hòa bình như Betty Williams Ireland và Tổng Giám mục Desmond Tutu của Nam Phi. Cậu ra trước Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và một số cơ quan lập pháp nhà nước. Một trong những mục tiêu của Smith là tạo ra một biểu tượng quốc tế cho trẻ em, để các tòa nhà có trẻ con trong vùng xung đột có thể được đánh dấu và được bảo vệ. Ngoài ra, cậu hy vọng sẽ tạo ra những nơi trú ẩn được công nhận trong các vùng chiến [sự] để che chở cho trẻ em theo luật pháp quốc tế. "Tôi tin rằng tất cả trẻ em được sinh ra tinh khiết và ngây thơ và chỉ hành động bạo lực nếu chúng được dạy sự thù hận và bạo lực", cậu nói. "Cha mẹ phải nuôi dạy yên bình để có một tương lai hòa bình. Bổn phận của chúng ta là tạo ra một môi trường để trẻ em có thể chống lại những sự xấu xa đưa chúng ta xuống con đường bạo lực và vô đạo đức".

Nên nhớ tất cả những hành động và phát biểu trên đây xảy ra khi Smith mới 13 tuổi hay trẻ hơn. (http://www.virginia.edu/topnews/releases2003/child-june-4-2003.html)

Madison Kimrey (Mỹ): 12 tuổi, hoạt động để đảm bảo quyền bầu cử cho thanh niên. Cô viết blog, thảo kiến nghị, thành lập tổ chức thanh thiếu niên để đòi luật ghi danh sửa soạn bầu cử (voter preregistration bill) cho thanh thiếu niên 16-17 tuổi. Hãy xem cung cách cô chững chạc trả lời phỏng vấn: http://www.msnbc.com/melissa-harris-perry/meet-madison-kimrey-12-year-old-voting.

Zach Bonner (Mỹ) bắt đầu hoạt động từ thiện năm 6 tuổi. Năm 7 tuổi sáng lập tổ chức từ thiện Little Red Wagon Foundation để giúp trẻ không nhà. Năm 9 tuổi được giải Phục vụ của Tổng thống Mỹ (Presidential Call to Service Award). Năm 10 tuổi bắt đầu những cuộc đi bộ đường dài gây quỹ. Ngoài ra cậu còn tổ chức nhiều hoạt động khác. (https://en.wikipedia.org/wiki/Zach_Bonner)

Zach Hunter (Mỹ): hoạt động chống nạn nô lệ trên thế giới từ năm 12 tuổi. Cậu đã phát động phong trào "Loose Change to Loosen Chains" quyên góp tiền để giải phóng nô lệ. Trước tuổi 15 cậu đã đi khắp nơi diễn thuyết và làm phát ngôn viên cho tổ chức chống nô lệ The Amazing Change. Năm 16 tuổi cậu viết xong cuốn sách đầu tay, Be the Change: Your Guide to Freeing Slaves and Changing the World in Other Ways (Hãy gây thay đổi: Hướng dẫn Giải phóng Nô lệ và thay đổi thế giới những cách khác). (http://www.christianitytoday.com/iyf/hottopics/faithvalues/10.17.html)

Mattie Stepanek (Mỹ): là nhà thơ (có 6 tập thơ đã xuất bản), nhà hoạt động cho hòa bình, nhà diễn thuyết để động viên thính giả (motivational speaker). Mattie bị bệnh bẩm sinh, gần như tê liệt và chết năm 13 tuổi. (https://en.wikipedia.org/wiki/Mattie_Stepanek)

Hannah Taylor (Canada): Sau khi thấy một người nghèo moi thùng rác tìm đồ ăn, cô bé Hannah sáng lập tổ chức Ladybug Foundation năm 8 tuổi để giúp người nghèo vô gia cư. Tổ chức này đã quyên góp được hơn 3 triệu đô la Canada. Cô đi khắp nước diễn thuyết kêu gọi dân chúng và doanh nhân đóng góp. Năm 11 tuổi cô được giải Brick (tặng cho những thanh niên đóng góp vào việc thay đổi xã hội). (http://www.ladybugfoundation.ca/who-we-are/hannah-taylor-founder/)

Ngoài ra còn rất nhiều trường hợp khác, chẳng hạn như danh sách khoảng 50 ví dụ ở trang http://youthactivismproject.org/success-stories.

P.Q.T

Tác giả gửi cho BVN