Bauxite Việt Nam

Bạch Hoàn

Sở Thông tin và Truyền thông Ninh Thuận vừa gửi văn bản đề nghị báo chí đưa tin tạo sự đồng thuận trong dân về dự án thép Hoa Sen Cà Ná.

Trong khi, những ngày qua, nỗi âu lo của người dân là thật. Tham vọng làm thép kiếm nhiều tiền của ông Lê Phước Vũ là thật. Niềm hân hoan của giới chức Ninh Thuận có gì đó nhang nhác ông Võ Kim Cự ở Hà Tĩnh năm nào.

• Tinh thần Võ Kim Cự

9 năm trước, ông Võ Kim Cự là Phó chủ tịch tỉnh, kiêm Trưởng ban quản lý các Khu kinh tế Hà Tĩnh. Ông Cự từng nói, sự xuất hiện của Formosa là thời cơ lớn, vận hội lớn, phải quyết liệt đồng hành cùng nhà đầu tư, cả hệ thống chính trị phải vào cuộc.

Không đặt nặng môi trường khi gật đầu cho Formosa làm thép ở Vũng Áng, ông Cự còn hào phóng tặng thêm kinh nghiệm làm thép cho Formosa khi đề xuất với Chính phủ. Mặc dù, chỉ từ cái bắt tay với ông Cự, sự nghiệp làm thép của Formosa mới bắt đầu.

Sau 9 năm và những gì đã xảy ra, liệu Ninh Thuận đã có bài học cho mình?

Đối diện với lo lắng của người dân khi Formosa vẫn lù lù ở Vũng Áng, ông Phạm Văn Hậu, Phó chủ tịch tỉnh Ninh Thuận khẳng định: "Hiện doanh nghiệp vẫn chưa nộp hồ sơ. Dự án chỉ được tỉnh chấp nhận và đề xuất các bộ ngành quyết định khi công nghệ đảm bảo môi trường".

Có lẽ, khi vỗ về dư luận, ông Hậu đã quên mình đang kiêm nhiệm vị trí Trưởng Ban quản lý các Khu công nghiệp Ninh Thuận. Ngày 9-8-2016, Hoa Sen Group nộp hồ sơ đăng ký đầu tư và chính Ban quản lý các Khu công nghiệp Ninh Thuận đã đưa tay tiếp nhận.

Nghe nói chưa đủ, phải nhìn vào những việc đã làm mới tỏ tường. Ngày 13-6-2015, làm việc với Hoa Sen Group, Ninh Thuận đã cam kết ưu đãi tối đa, tạo mọi điều kiện cho Hoa Sen Group hoàn tất thủ tục đầu tư, hỗ trợ xin cơ chế đặc thù.

Mấy bữa trước, ông Phạm Đồng, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Ninh Thuận còn nói, tỉnh chưa hề có chủ trương cho Hoa Sen đầu tư.

Chưa có chủ trương sao đã cử cán bộ đi khảo sát, tính toán phương án thu hồi đồng muối của một doanh nghiệp, nhằm có đủ 1.500 ha mặt bằng Hoa Sen Group yêu cầu? Ninh Thuận cũng đã bắt tay vào các dự án giao thông, nguồn nước, đường ống dẫn nước, nguồn điện cho nhà máy thép...

Nếu họ thận trọng xem xét dự án như những tuyên bố qua nay, sao có thể chấp thuận chỉ một dự án cảng mà trong văn bản gửi Bộ Tài chính, vốn đầu tư là 12.500 tỉ đồng. Khi đưa vào thoả thuận ký lại, vốn đầu tư vọt lên 19.000 tỉ đồng. Và nay, thông cáo báo chí lại tụt xuống 9.000 tỉ đồng.

• Đầu tư theo quy hoạch, quy hoạch theo đầu tư

Ngày 4-9-2007, Quy hoạch sản xuất và phân phối thép giai đoạn 2007-2015, tầm nhìn đến năm 2020 được phê duyệt, không có dự án Formosa Hà Tĩnh.

Đáng ra, doanh nghiệp đăng ký đầu tư và cơ quan cấp phép phải căn cứ vào bản đồ quy hoạch ngành đã phê duyệt. Tuy nhiên, thực tế vẫn thường ngược lại. Formosa là dự án được bổ sung vào quy hoạch.

Ngày 31-1-2013, Quy hoạch ngành thép giai đoạn 2015-2020, tầm nhìn đến năm 2025 đươc phê duyệt, dự án thép Cà Ná không có tên. Ngày 25-8-2016, dự án này chen chân vào được quy hoạch chỉ hai ngày trước khi Hoa Sen Group và Ninh Thuận ký thoả thuận hợp tác.

Ninh Thuận đề xuất bổ sung bằng một báo cáo ký ngày 1-8-2016. Báo cáo chỉ đề cập đến tầm cỡ dự án, thuận lợi khi triển khai, lợi ích khi vận hành... Không có lấy một chữ chỉ ra những ảnh hưởng của siêu dự án luyện thép kia đến môi trường và đời sống của người dân....

Tôi không có ý nói về việc cơ quan chức năng có chạy theo doanh nghiệp hay không, dù Ninh Thuận còn cam kết sẽ thực hiện những hành động cần thiết để dự án được chấp thuận.

Tôi càng không có ý nhắc đến quy định bổ sung dự án lớn vào quy hoạch khi cần thiết, phải thực hiện đánh giá môi trường chiến lược trong trường hợp dự án đặt ở nơi có rủi ro về môi trường, dù báo cáo của Ninh Thuận thể hiện rằng họ chưa làm việc này.

Chỉ là đôi khi tôi băn khoăn, nếu năm xưa Hà Tĩnh xét đến môi trường trước khi cấp phép đầu tư cho Formosa, thì biển miền Trung có rơi vào cảnh vắng lặng như hôm nay?

• Môi trường sạch trên giấy

Các bước đánh giá tác động môi trường, đo lường ô nhiễm không khí, nguồn nước, giải trình công nghệ sản xuất, biện pháp hạn chế, cam kết xử lý chất thải... được Formosa thực hiện đầy đủ. Nhưng đó là trên giấy. Hành động thực tế của Formosa mọi người đều đã tường tận.

Vậy thì, ở Hoa Sen Cà Ná, cam kết trên mặt báo có giá trị đến đâu? Bao nhiêu người đủ lì lợm để đặt niềm tin sau tất cả những trần trụi đã phơi bày? Có, chắn chắn có. Ninh Thuận đang đặt niềm tin khi họ muốn báo chí chia sẻ, đưa tin tạo đồng thuận trong dân.

Có điều, nếu báo chí ơ hờ hùa theo, thì còn ai chia sẻ với âu lo của người dân? Ai sẽ chia sẻ với tương lai con trẻ? Tư duy méo mó thì môi trường khó giữ an toàn. Miệng đã bẩn thì liệu môi trường có sạch được không?

B.H.

Nguồn: FB Bạch Hoàn